Στη μεγαλύτερη πανευρωπαϊκή εκστρατεία παρατήρησης στο φυσικό περιβάλλον που φέρει τον τίτλο «Αναζητώντας κίτρινες πρίμουλες», συμμετέχουν αυτήν την περίοδο χιλιάδες φυσιολάτρες, επιστήμονες και παρατηρητές από 25 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Μια μεγάλη ομάδα Ευρωπαίων επιστημόνων που έχουν αναλάβει το έργο του συντονισμού φορέων και πολιτών για την αναζήτηση της κίτρινης πρίμουλας και της συγκέντρωσης των στοιχείων παρατήρησης που θα προκύψουν, απευθύνει αυτήν την άνοιξη ανοιχτό κάλεσμα σε όσους θέλουν να συμμετάσχουν εθελοντικά στην όλη προσπάθεια.
Πρόκειται για τα γνωστά στους Ευρυτάνες, «δακράκια». Για γενιές και γενιές Καρπενησιωτών, η Πρωτομαγιά, που σηματοδοτεί τον ερχομό της άνοιξης, είναι συνυφασμένη με μια βόλτα ως τα ανατολικά του Βελουχιού, στη θέση Άγιοι Απόστολοι, στα όρια με τη Φθιώτιδα. Εκεί, κάθε χρόνο τέτοια εποχή, ο τόπος γεμίζει χρώματα κι αρώματα από τα «δακράκια», τα ευωδιαστά κίτρινα λουλούδια· σύμφωνα με την παράδοση, το όνομά τους προέρχεται από τα δάκρυα της Παναγίας για τον Ιησού (αφού συνήθως ανθίζουν κοντά στη Μεγάλη Εβδομάδα).
Η επιστημονική ονομασία του φυτού είναι primula veris, δηλαδή «πρίμουλα η εαρινή»: προέρχεται από τη λατινική λέξη primus που σημαίνει πρώτος και το ver που σημαίνει άνοιξη, ή σε πιο ελεύθερη μετάφραση, το «πρώτο λουλούδι της άνοιξης». Ήδη, τα πρώτα δακράκια εμφανίστηκαν για φέτος στο Βελούχι.
Αναζητώντας τις πρίμουλες στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η σχετική ιστοσελίδα (nurmenukk.ee/el), για τους εθελοντές του «Αναζητούμε πρίμουλες» βρίσκεται εδώ και λίγες ημέρες στον… αέρα του διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων, με ευθύνη του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού (ΕΛΓΟ) «Δήμητρα» που είναι κι ο βασικός εταίρος για τη χώρα μας στην ευρωπαϊκή εκστρατεία.
Οι ειδικοί αναμένουν πολλές απαντήσεις από το «λουλούδι του Δαρβίνου» καθώς θεωρείται δείκτης για τις αλλαγές που συντελούνται, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπινων παρεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον. Ο ίδιος ο Κάρολος Δαρβίνος, ο δημιουργός της Θεωρίας της Εξέλιξης, ενδιαφερόταν έντονα για τις πρίμουλες και η παρούσα έρευνα δεν απέχει από το δικό του πνεύμα περί της εξέλιξης. «Μελετώντας τις πρίμουλες ως ένα χαρακτηριστικό φυτό των λιβαδιών, όχι μόνο ελπίζουμε να αποκτήσουμε γνώσεις για αυτό το είδος, αλλά και να βελτιωθεί η κατανόηση για την κατάσταση και για άλλα παρόμοια είδη», επισημαίνει το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης του ΕΛΓΟ.
H κίτρινη πρίμουλα, τα ποντίκια εργαστηρίου, η μύγα των φρούτων (δροσόφιλα) και η ζύμη αρτοποιίας συμπεριλαμβάνονται στους πρότυπους οργανισμούς (οργανισμοί «μοντέλα») που μελετώνται συνηθέστερα. «Η Primula veris χρησιμεύει σχεδόν ως πρότυπο είδος στις μελέτες μας» επισημαίνει ο ερευνητής του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», κ. Νίκος Κρίγκας, επιστημονικός υπεύθυνος για την Ελλάδα και την εκστρατεία παρατήρησης και συγκέντρωσης στοιχείων που είναι σε εξέλιξη.
«Οι πληροφορίες που συλλέγονται ομαδικά βοηθούν στην απόκτηση γνώσης για την ευημερία της πρίμουλας και άλλων φυτών των βοσκοτόπων και λιβαδιών. Με τη βοήθεια αυτών των πληροφοριών μπορούμε να αξιολογήσουμε την επίδραση της αλλαγής του τοπίου σε ορισμένες σημαντικές πτυχές της βιοποικιλότητας. Συγκεκριμένα, οι κίτρινες πρίμουλες μπορούν να υποδείξουν εάν οι οικότοποι και τα ενδιαιτήματά τους ευημερούν ή έχουν αρχίσει να επιδεινώνονται» λέει.
Από τη Σκανδιναβία ως την Ευρυτανία
Πρόσκληση στους Ευρυτάνες να συνδράμουν στην πανευρωπαϊκή εκστρατεία καταγραφής και παρατήρησης του λουλουδιού, απευθύνει, μιλώντας στα Ευρυτανικά Νέα, ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας & ΔΦΠ Καρπενησίου (ΓΠΑ), κ. Γιώργος Φωτιάδης.
«Στην Ευρυτανία η κίτρινη πρίμουλα υπάρχει, και μάλιστα είναι από τις περιοχές που μπορούν να συμβάλλουν περισσότερο σε αυτές τις καταγραφές. Ο κόσμος βγαίνει έξω, γνωρίζει την ύπαιθρο, ξέρει τα φυτά, οπότε μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην παρακολούθηση του φυτού και των χαρακτηριστικών του», αναφέρει. «Τα “δακράκια”», εξηγεί, «φύονται σε μικρά ξέφωτα σε δάση, όπου υπάρχει υγρασία.»
Αυτοφυείς πληθυσμοί κίτρινης πρίμουλας υπάρχουν σε πολλά βουνά της Στερεάς (π.χ. Βελούχι, Καλιακούδα, Γκιώνα, Βαρδούσια, Οίτη, κ.ά.), της νότιας Πίνδου (π.χ. Βουτσικάκι, Τζουμέρκα), της βόρειας Πίνδου (Τύμφη, Σμόλικας, Γράμμος ) κ.ο.κ.
Παρ’ όλο που οι πρώτες ανακαλύψεις σχετικά με τους τύπους των ανθέων της κίτρινης πρίμουλας έγιναν από τον Δαρβίνο πριν από 150 χρόνια, τα δεδομένα που έχουν αποκτηθεί κατά τη διάρκεια της εκστρατείας και των παρατηρήσεων από εθελοντές σε διάφορες χώρες «βοηθούν να προσθέσουμε νέες πτυχές σε αυτό το συναρπαστικό θέμα που έχει τόσο μακρόχρονη ιστορία» επισημαίνει η ομάδα των επιστημόνων. «Αν καταφέρουμε στις διαφορετικές χώρες να κινητοποιήσουμε έστω και λίγες οικογένειες, φίλους και παρέες ή κάποια σχολεία, τοπικούς συλλόγους ή μέλη φυσιολατρικών ομάδων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το ερευνητικό αποτέλεσμα των πολιτών της κάθε χώρας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα συναρπαστικό, τόσο για τον καθένα ξεχωριστά όσο και σε ερευνητικό επίπεδο», επισημαίνει ο ερευνητής του «Δήμητρα», κ. Κρίγκας.
Το δακράκι είναι ένα πολυετές φυτό, που σημαίνει ότι το ίδιο φυτό μεγαλώνει και ανθίζει στο ίδιο σημείο για πολλά χρόνια. Παρά τα όσα έχουν γραφτεί κατά καιρούς περί σπανιότητας, η κίτρινη πρίμουλα είναι αρκετά κοινή στην Ευρώπη και αποτελεί είδος «ελάχιστης ανησυχίας» ως προς τον κίνδυνο εξαφάνισής της.
(Με στοιχεία από ΑΠΕ-ΜΠΕ)
