Έχω μια συνάδελφο που κάθε φορά που τέλειωνε η βάρδια μας, έτρεχε να αρχίσει τη φασίνα στο σπίτι γιατί, όπως μας έλεγε, την αποφόρτιζε. Ακόμα κι όταν έκανε μωρό, δεν πήρε ποτέ κάποια βοήθεια για τις δουλειές του σπιτιού. Ούτε από την οικογένεια, ούτε επί πληρωμή. Παραμένει πολύ ενεργή και συγκροτημένη στην εργασία της και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τις δουλειές στο σπίτι ως αγχολυτικό. Και από ότι φαίνεται δεν είναι η μόνη. Το ίδιο κάνουν και αρκετοί άνδρες συνάδελφοι. Δεν είναι μόνο θέμα νοικοκυροσύνης. Οι δουλειές στο σπίτι μπορεί να μας ηρεμούν, ειδικά όταν έχουμε πολλά να κάνουμε.

Όμως, για ποιο λόγο αυτοί οι μικροί αντιπερισπασμοί μάς κάνουν να νιώθουμε καλά;

 

Τακτοποιούμε το γραφείο μας, ποτίζουμε τα φυτά, διπλώνουμε τα ρούχα που πλύναμε. Δεν θα λέγαμε πως πρόκειται για τόσο σημαντικές ασχολίες. Ωστόσο, συχνά πιάνουμε τον εαυτό μας να αναζητεί ευχαρίστηση και ανακούφιση σε τέτοιου είδους μικρές, επαναλαμβανόμενες δουλειές.

Όσο ήμασταν αντιμέτωποι με το άγχος που προκάλεσε η πανδημία, πολλοί ανέφεραν πως, προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν στην αβεβαιότητα, ανανεώθηκε το ενδιαφέρον τους για τη φροντίδα του σπιτιού τους.

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, υπάρχουν πολλοί πιθανοί μηχανισμοί που εξηγούν την ευχαρίστηση τού να ασχολούμαστε με απλές δουλειές του σπιτιού – και ίσως σας πείσουν να ασχοληθείτε κι εσείς πιο συχνά με αυτές.

Σε πιο επιφανειακό επίπεδο, το να καταπιανόμαστε με μικροδουλειές μπορεί να είναι χρήσιμο, επειδή απασχολεί το μυαλό μας και σκεφτόμαστε λιγότερο τα πράγματα για τα οποία ανησυχούμε. Για παράδειγμα, ακόμα κι αν δυσκολευόμαστε με τον διαλογισμό, οι δουλειές του σπιτιού ίσως καταφέρνουν να μας γειώνουν στο εδώ και τώρα. Όμως, αυτό εξαρτάται από το πού εστιάζουμε την προσοχή μας.

Σε μία από τις λίγες μελέτες που εξετάζουν τα οφέλη που έχει για την ψυχική υγεία το πλύσιμο των πιάτων, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα χώρισαν 51 συμμετέχοντες σε δύο ομάδες. Στους μισούς δόθηκε ένα κείμενο, που τους καλούσε να είναι συγκεντρωμένοι σε αυτό που θα κάνουν: «Όταν πλένουμε τα πιάτα, πρέπει να έχουμε απόλυτη συνείδηση του γεγονότος πως πλένουμε τα πιάτα». Οι υπόλοιποι διάβασαν οδηγίες για το πώς πλένονται τα πιάτα, χωρίς να τους ενθαρρύνει να συγκεντρωθούν στις σκέψεις που θα προκαλούνταν κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας.

Στη συνέχεια, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με το πώς ένιωθαν. Εκείνοι που συγκεντρώθηκαν στην εμπειρία, ανέφεραν ότι ένιωθαν πολύ καλύτερα. Ένιωθαν λιγότερο άγχος και σαν να είχαν «έμπνευση», σαν η εμβύθιση στην απλή αυτή δραστηριότητα να είχε αναζωογονήσει τον νου τους.

Σε αντίθεση με άλλες δραστηριότητες που μας αποσπούν -όπως το να παίζουμε παιχνίδια στον υπολογιστή ή να παρακολουθούμε τηλεοπτικά «σκουπίδια»- η ενασχόληση με τέτοιες κοινότοπες δουλειές έχει επίσης το πλεονέκτημα ότι είναι ωφέλιμη και μας δραστηριοποιεί, αυξάνοντας τον «αντιληπτό έλεγχό» μας*.

Όταν νιώθουμε στρεσαρισμένοι, το άγχος μας μπορεί να επιδεινωθεί από μια αίσθηση αδυναμίας να αντιδράσουμε, αυξάνοντας τα επίπεδα ορμονών όπως της κορτιζόλης. Μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να βλάψει και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Σε ένα ιδανικό σενάριο, θα ασχολούμασταν ευθέως με το ζήτημα που μας προκαλεί άγχος. Όμως, σύμφωνα με τις έρευνες, μπορούμε να αποκτήσουμε μια αίσθηση ελέγχου μέσα από δραστηριότητες που ελάχιστη σχέση έχουν με την κατάσταση που μας απασχολεί.

«Δεν χρειάζεται να μας προσφέρουν απαραιτήτως πραγματικό έλεγχο, εφόσον οι ίδιοι πιστεύουμε ή νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο», λέει η Στέισι Μπέντγουελ, ψυχολόγος του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κινγκς Κόλετζ του Λονδίνου. Και μόνο η δυνατότητα να αλλάζουμε το περιβάλλον μας, μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση ισχύος που μας βοηθάει, λέει η ίδια· κάτι που ίσως εξηγεί για ποιον λόγο το να καθαρίζουμε και να οργανώνουμε το σπίτι μας μπορεί να είναι τόσο θεραπευτικό.

Ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία από μελέτες σε άτομα μεγαλύτερων ηλικιών, όπως, για παράδειγμα, μια κλασική μελέτη της Έλεν Λάνγκερ, καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, και της Τζούντιθ Ρόντιν, καθηγήτριας στο Πανεπιστημίου του Γέιλ. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε γηροκομείο και οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Στα μέλη της πρώτης ομάδας επέτρεψαν να οργανώσουν οι ίδιοι το δωμάτιό τους. Μπορούσαν να τοποθετήσουν τα έπιπλα όπως ήθελαν και τους έδωσαν φυτά τα οποία έπρεπε να φροντίζουν οι ίδιοι. Στη δεύτερη ομάδα είπαν πως για όλα θα φρόντιζε το προσωπικό, δεν χρειαζόταν να ποτίζουν ούτε τα φυτά. Τους 18 μήνες που ακολούθησαν, οι κάτοικοι που ανέλαβαν την ευθύνη του δωματίου τους είχαν καλύτερη ψυχική υγεία και ήταν λιγότερο πιθανό να πεθάνουν.

Ένα ενδεχόμενο είναι πως αυτοί οι συμμετέχοντες κινούνταν λίγο περισσότερο από τους άλλους. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την έρευνα για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει το να νιώθουμε ανίσχυροι, η Λάνγκερ και η Ρόντιν σημειώνουν πως το όφελος ήταν κυρίως και καταρχάς ψυχολογικό, και προερχόταν από την αυξημένη αίσθηση του ελέγχου που ένιωθαν πως είχαν στη ζωή τους.

Τακτοποιημένο δωμάτιο, συγκεντρωμένος νους

Τα οφέλη δεν σταματούν εκεί. Εάν η ενασχόλησή μας με μικροδουλειές παίρνει τη μορφή της οργάνωσης και του ξεκαθαρίσματος, θα δείτε πως ένα πιο τακτοποιημένο περιβάλλον προσφέρει από μόνο του κάποιο είδος ανακούφισης.

Όπως γράφει ο καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν Ίθαν Κρος στο βιβλίο του «Chatter: The Voice in Our Heads and How to Harness It»: «Αποτελούμε κομμάτι του φυσικού μας χώρου, και τα διάφορα στοιχεία του ενεργοποιούν ψυχολογικές καταστάσεις μέσα μας, οι οποίες επηρεάζουν το πώς σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε». Όπως γράφει χαρακτηριστικά, εάν γύρω μας επικρατεί τάξη, μέσα μας νιώθουμε λίγο λιγότερο χαοτικά: «Ανακουφιζόμαστε, επειδή κάνει τη ζωή μας πιο προβλέψιμη και κινούμαστε σε αυτή με μεγαλύτερη ευκολία».

Η Μπέντγουελ σημειώνει πως την επίδραση αυτή μπορούμε να τη νιώσουμε όσον αφορά την ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε: «Εάν κάθεστε στο τραπέζι της κουζίνας με το λάπτοπ σας και γύρω σας υπάρχει ακαταστασία, ο εγκέφαλός σας επεξεργάζεται ασταμάτητα όλα αυτά τα οπτικά ερεθίσματα, ενώ ταυτόχρονα προσπαθείτε να συγκεντρωθείτε στη δουλειά σας. Εάν απομακρύνετε το “οπτικό χάος”, θα συγκεντρωθείτε πολύ πιο εύκολα».

Η θέση αυτή υποστηρίζεται από μελέτες απεικονιστικών εξετάσεων εγκεφάλου. Γενικά, παρατηρείται πολύ μεγαλύτερη εγκεφαλική λειτουργία όσο αυξάνεται ο αριθμός των αντικειμένων σε έναν χώρο, με το καθένα από αυτά να διεκδικεί την προσοχή μας. Αυτό μπορεί να κουράσει τον εγκέφαλό μας, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί για πολλή ώρα.

Ας σημειωθεί πως δεν είναι απαραίτητο να απομακρύνετε τον σωρό από πράγματα: αρκεί η αναδιοργάνωση. Ο χωρισμός των αντικειμένων σε ομάδες -ανά χρώμα, για παράδειγμα- μπορεί να προσφέρει στον εγκέφαλό μας πιο προφανείς «οδηγίες» για το πώς να «κινηθεί» μέσα στο χάος. Έτσι, μειώνεται όλη αυτή η σύγχυση και ίσως να βελτιωθεί η ικανότητα συγκέντρωσής μας.

Δεν είναι, λοιπόν, να απορεί κάποιος που τόσοι πολλοί καταπιάνονται με δουλειές του σπιτιού μόλις βρίσκονται αντιμέτωποι με την αβεβαιότητα, καθώς έτσι μειώνεται το άγχος, αντιδρούμε καλύτερα στο στρες, αυξάνεται η συγκέντρωσή μας και εκκρίνονται ενδορφίνες.

Όπως συμβαίνει με όλες τις δραστηριότητες, τα οφέλη διαφοροποιούνται ανάλογα με τις προσωπικές μας προτιμήσεις και τους συσχετισμούς που κάνουμε. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε πως τα αποτελέσματα της άσκησης, όπως το τρέξιμο, μπορούν να μετριαστούν από τη νοοτροπία των αθλούμενων. Εκείνοι που περιμένουν ότι θα καθαρίσει το μυαλό τους είναι πιο πιθανόν να επιστρέψουν σπίτι τους με καθαρό μυαλό. Το ίδιο συμβαίνει με την τακτοποίηση, την καθαριότητα και το συμμάζεμα.

Εάν σας απωθούν οι δουλειές του σπιτιού και πιάνετε το ξεσκονόπανο μόνο επειδή πρέπει, ίσως να μην νιώθετε ευχαρίστηση επειδή συμμαζεύετε. Όμως, πλέον καταλαβαίνουμε γιατί αυτές οι ωφέλιμες δραστηριότητες μπορούν να προσφέρουν στους σπιτόγατους ανακούφιση στον ανήσυχο νου τους.

*Ο αντιληπτός έλεγχος της συμπεριφοράς αναφέρεται στην αντίληψη του ατόμου για την ικανότητά του να εμπλέκεται επιτυχώς στην εκάστοτε συμπεριφορά.

________________________________________________________________________

Σχετικό άρθρο: H ψυχολογία της ακαταστασίας: Γιατί η ανοιξιάτικη γενική καθαριότητα μπορεί να μειώσει το άγχος μας

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More