Προτάσεις αποκατάστασης των καμένων εκτάσεων και μέτρα πρόληψης κατά των δασικών πυρκαγιών που πρέπει να εφαρμόζονται, ανακοινώθηκαν σε ανοιχτή συζήτηση που διεξήχθη στον Δήμο Μεγαρέων μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές της 20ής Μαΐου 2021.

Στην αυτοψία και στη σύσκεψη που ακολούθησε συμμετείχαν εκπρόσωποι από τους εξής φορείς: Το τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου (με έδρα το Καρπενήσι), το ΓΕΩΤΕΕ, την ΠΕΔΔΥ και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Στη σύσκεψή τονίστηκαν οι σημαντικές υπηρεσίες που προσφέρουν τα δάση και οι δασικές εκτάσεις όπως η αντιδιαβρωτική προστασία, που παρέχουν στα δασικά εδάφη και το γεωλογικό υπόθεμα των λεκανών απορροής, καθώς και ο ρυθμιστικός ρόλος τους στην επιφανειακή κίνηση του νερού της απορροής. Μετά την εκδήλωση μιας δασικής πυρκαγιάς, όπως στην περίπτωση της πρόσφατης στην περιοχή του Αλεποχωρίου, ακολουθούν δυσμενείς συνέπειες που συνδέονται με την επιδείνωση των υδρολογικών συνθηκών της έκτασης που αποδασώθηκε.

Μετά από την πυρκαγιά και την απομάκρυνση του προστατευτικού μανδύα από το έδαφος, που ήταν τα δένδρα, οι θάμνοι και η υπόλοιπη βλάστηση, μεγαλύτεροι όγκοι νερού της βροχής θα κινηθούν επιφανειακά προς τα κατάντη με αποτέλεσμα την αυξημένη διάβρωση, που θα οδηγήσει σε αυξημένη παραγωγή και μεταφορά φερτών υλικών. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται ο πλημμυρικός κίνδυνος στις περιοχές που βρίσκονται στις χαμηλότερες θέσεις και ιδιαίτερα σε αυτές που τα ρεύματα έχουν δεχτεί ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως είναι το στένεμα των κοιτών, το μπάζωμα των ρευμάτων, η κατασκευή ακατάλληλων τεχνικών έργων κλπ.

“Προτείνουμε”, διαβάζουμε σε σχετική ανακοίνωση, “σειρά μέτρων, ιεραρχημένα χρονικά, πιστεύοντας ότι, επί του παρόντος, τα μέτρα αυτά μπορούν:

1) Να συμβάλουν αποτελεσματικά στην έγκαιρη αποκατάσταση των καμένων δασών, και στην αποτροπή καταστροφικών διαβρωτικών φαινομένων και επικίνδυνων πλημμυρικών φαινομένων,

2) Να δράσουν προληπτικά κατά των δασικών πυρκαγιών και υπέρ της πυροπροστασίας ζωών και περιουσιών:

1. Άμεσα μέτρα αποκατάστασης των καμένων δασικών εκτάσεων

Άμεση κήρυξη των καμένων δασικών εκτάσεων ως αναδασωτέες (σύμφωνα με το άρθρο 117 του Συντάγματος), και απαγόρευση της βοσκή για 5 έτη.

Άμεση αποτύπωση, χαρτογράφηση και περιγραφή των καμένων εκτάσεων, η οποία για τις δασικές εκτάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνει:

1. Καταγραφή των ορίων των καμένων εκτάσεων και κατοχύρωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος (ενεργή αποτροπή καταπατήσεων)

2. Προσδιορισμό, χαρτογράφηση και περιγραφή των καμένων οικοσυστημάτων.

3. Χαρτογράφηση των κλίσεων γης

4. Προσδιορισμός εκτάσεων με προστατευτικό χαρακτήρα (πχ. στα ανάντι των οικισμών)

5. Χαρτογράφηση των εκτάσεων με κλίση >50%

6. Χαρτογράφηση καμένων συστάδων με ηλικία μικρότερη των 20 ετών στις οποίες δεν αναμένεται φυσική αναγέννηση, προκειμένου να γίνει τεχνητή αναδάσωση

Χρόνος εκτέλεσης: έως τέλη Ιουλίου 2021.

Ακολούθως:

• Σύνταξη μελέτης αποτροπής διαβρωτικών και πλημμυρικών φαινομένων

Χρόνος εκπόνησης: έως τέλη Σεπτεμβρίου 2021.

• Σύνταξη μελέτης αποκατάστασης/αναδάσωσης των καμένων δασών.

Χρόνος εκπόνησης: έως τέλη Οκτωβρίου 2021

Ακολούθως:

Υλοτομία των καμένων δένδρων και αξιοποίηση του ξύλου και κατάλληλη διευθέτηση των υπολειμμάτων υλοτομίας , όπου αυτό είναι εφικτό, για λόγους αισθητικής αλλά και καλύτερης πυροπροστασίας των μελλοντικών συστάδων. Τα δένδρα που πρέπει να κοπούν άμεσα είναι, προς τα ανάντη, σε βάθος όσο το ύψος των υψηλοτέρων δένδρων και προς τα κατάντη μία σειρά δένδρων .

Υλοποίηση των αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων, η οποία θα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει:

– Δημιουργία κορμοδεμάτων σε περιοχές όπου η κλίση του εδάφους υπερβαίνει το 25%.

– Κατασκευή κορμοφραγμάτων στα σημαντικότερα ρεύματα για τη συγκράτηση των φερτών υλικών.

– Έλεγχο των κοιτών των μεγάλων ρεμάτων που διέρχονται από οικισμούς και λήψη των απαραίτητων μέτρων για πρόληψη δυσάρεστων καταστάσεων. Κατασκευή φραγμάτων συγκράτησης φερτών υλικών στην περιοχή Νέο Μάζι-Πευκογιάλι, μετά από σχετική μελέτη.

Χρόνος υλοποίησης: Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 2021.

Υλοποίηση των έργων αναδασώσεων και αποκατάστασης, η οποία μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει:

• Αναδάσωση των εκτάσεων με κλίση >50%, ή καμένων συστάδων με ηλικία μικρότερη των 20 ετών στις οποίες δεν αναμένεται φυσική αναγέννηση.

• Φυτεύσεις για τον εμπλουτισμό των περιοχών πέριξ των οικισμών με πλατύφυλλα είδη για τη βελτίωση της μελλοντικής τους πυροπροστασίας.

Χρόνος υλοποίησης: Νοέμβριος 2021 – Μάρτιος 2022.

Παρατηρήσεις

• Επείγει όλες οι ενέργειες να γίνουν ταχύτατα.

• Επείγει να προσδιοριστούν άμεσα οι ευαίσθητες περιοχές στη διάβρωση (κυρίως περιοχές με μεγάλες κλίσεις) και να γίνουν τα αντιδιαβρωτικά έργα (κυρίως κορμοδέματα και κορμοφράγματα) μέχρι τις αρχές του χειμώνα, επειδή ο προϋπολογισμός εκτέλεσης των απαιτούμενων έργων θα είναι μεγάλος,

• Επείγει επίσης να προσδιοριστούν οι οικολογικά ευαίσθητες περιοχές (περιοχές με δυσκολία φυσικής αναγέννησης, όπως αναφέρθηκε παραπάνω), ώστε να γίνουν εντός του πρώτου χειμώνα (μέχρι νωρίς την άνοιξη) οι αναδασώσεις σε αυτές.

• Επείγει να προσδιοριστούν άμεσα οι εκτάσεις με προστατευτικό χαρακτήρα, οι οποίες θα έχουν προτεραιότητα σε έργα αποτροπής της διάβρωσης και των πλημμυρικών φαινομένων αλλά και σε έργα αναδάσωσης.

2. Άμεσα μέτρα πρόληψης κατά των δασικών πυρκαγιών

– Διαρκείς περιπολίες στις δασικές περιοχές για έγκαιρη πυρανίχνευση. Πολύτιμη αρωγή μπορεί να είναι οι εθελοντικές οργανώσεις και ακόμη, η σύγχρονη τεχνολογία (drones).

– Δημιουργία προστατευτικής ζώνης κενής βλαστήσεως, πλάτους 50+ μέτρων, πέριξ οικισμών που συνορεύουν με δασικά οικοσυστήματα.

– Δημιουργία απλού σχεδίου εκκένωσης του πληθυσμού σε περίπτωση ανάγκης (δηλ. συγκέντρωσης σε συγκεκριμένους χώρους – πλατείες και παραλίες, ασφαλείς από το θερμικό κύμα της πυρκαγιάς)

– Θέσπιση τετραψήφιου αριθμού ή εφαρμογής κινητής τηλεφωνίας, αποκλειστικά για το Δήμο Μεγαρέων, και έγκαιρη κοινοποίηση του στους πολίτες για άμεση ενημέρωση τους σε περίπτωση πυρκαγιάς.

– Ενημέρωση ιδιοκτητών εξοχικών κατοικιών για τον καθαρισμό των ιδιοκτησιών τους από εύφλεκτη βλάστηση και δημιουργίας σημείων υδροληψίας.

– Συστηματική καλλιέργεια των συστάδων

– Κίνητρα για τη διατήρηση του μωσαϊκού των αγροδασικών συστημάτων και των παραδοσιακών χρήσεων γης (ρητινοκαλλιέργεια, μελισσοκομία κλπ).

Καθ’όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου

– Απομάκρυνση της ξηρής κατακείμενης καύσιμης ύλης, με προτεραιότητα τις περιοχές μίξης δασικής βλάστησης με τον αστικό ιστό ή πέριξ οικισμών.

– Συντήρηση και καθαρισμός των αντιπυρικών ζωνών και επιλεκτικές κλαδεύσεις σε πρανή οδών και σε περιοχές ύπαρξης δάσους μετά υπορόφου βλάστησης, για κατακερματισμό και διακοπή της οριζόντιας και κατακόρυφης συνέχειας της δασικής καύσιμης ύλης και ευκολότερη καταστολή των πυρκαγιών.

– Συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου και των σημείων υδροληψίας (υδατοδεξαμενές, ανοιχτοί φυσικοί αγωγοί, κλπ) εντός του δάσους.

– Κατανομή επί 24ώρου, των πυροσβεστικών δυνάμεων σε καίρια σημεία δασικών περιοχών αυξημένης επικινδυνότητας.

– Ενεργή απαγόρευση πάσης φύσεως εστιών ανάφλεξης (καύση υπολειμμάτων αγροτικών εργασιών, υπαίθρια αναψυχή, κλπ).

– Επικαιροποίηση των τηλεφώνων και υπεύθυνων επικοινωνίας όλων των συνεργαζόμενων φορέων (ΠΣ, δασική υπηρεσία, ΟΤΑ, σώματα ασφαλείας, εθελοντικές οργανώσεις, κλπ) στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών.

– Επισκόπηση και τροποποίηση του διαχειριστικού σχεδίου αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών του Δήμου.

Για το Τμήμα Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ:

Τσιτσώνη Θέκλα Καθηγήτρια Δασοκομίας, Πρόεδρος του Τμήματος.

Ζάγκας Θεοχάρης Καθηγητής Δασοκομίας

Στάθης Δημήτριος Καθηγητής Ορεινής Υδρονομίας

Γκανάτσας Πέτρος Καθηγητής Δασοκομίας

Δημητρακόπουλος Αλέξανδρος Καθηγητής Υλωρικής με έμφαση στις Δασικές Πυρκαγιές

Για το Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών:

Παπαδόπουλος Ανδρέας, Καθηγητής Δενδροκλιματολογίας – Οικολογίας Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων

Παντέρα Αναστασία, Καθηγήτρια Αγροδασοπονίας – Δασικής Εδαφολογίας – Δασοκομίας, Αν. Πρόεδρος του Τμήματος

Για το ΓΕΩΤΕΕ:

Αλέξανδρος Ρήγας Δασολόγος

Ρήγας Γιοβανόπουλος Δασολόγος

Νικόλαος Μπόκαρης Δασολόγος

Για την ΠΕΔΔΥ:

Νικόλαος Μπόκαρης, Αντιπρόεδρος ΠΕΔΔΥ

Βερενίκη Λούκα

Στέλιος Καραπουρναλίδης”.