Ήταν 10 Μαρτίου του 1944, όταν στο πετρόχτιστο σχολείο της Βίνιανης συγκροτείται, με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), η «Κυβέρνηση του Βουνού» της ελεύθερης Ελλάδας. Η Βίνιανη γίνεται το πρώτο χωριό της Ευρώπης που θεμελιώνει τις βάσεις μιας οργανωμένης κοινωνίας εκείνη την εποχή, που αντιστέκεται σθεναρά στον κατοχικό ζυγό.
Εκεί, στα εγκαταλειμμένα πλέον λιθόστρωτα σοκάκια, στα μισογκρεμισμένα αρχοντικά και την πλατεία του ιστορικού χωριού, που ερημώθηκε μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του Φλεβάρη του ‘66, πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες, κομβικής σημασίας συσκέψεις που έθεσαν τον άξονα δράσης, προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι που είχαν τεθεί ευθύς εξαρχής: η Εθνική Απελευθέρωση, η αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας, η βελτίωση, ολοκλήρωση και απρόσκοπτη λειτουργία των θεσμών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών του ελληνικού λαού και φυσικά η ένωση κάτω από μια ενιαία κυβέρνηση.
«Ορκίζομαι ότι θα εκτελέσω πιστά τα καθήκοντά μου σαν μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου και του ελληνικού λαού, ότι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της χώρας μου από το ζυγό των κατακτητών, ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τις λαϊκές ελευθερίες και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα για τη λευτεριά του και τα κυριαρχικά του δικαιώματα», ήταν ο όρκος των μελών της Επιτροπής. Την ιδρυτική διακήρυξη υπέγραφαν ο Ευριπίδης Μπακιρτζής, ο Εμμανουήλ Μάντακας, ο Γιώργος Σιάντος (γραμματέας του ΚΚΕ), ο Ηλίας Τσιριμώκος και ο Κώστας Γαβριηλίδης, που αποτέλεσαν την πρώτη μορφή διοίκησης της ΠΕΕΑ.
Τον επόμενο μήνα, στις 18 Απριλίου 1944, έγινε ανασχηματισμός της Επιτροπής. Πρόεδρός της και Γραμματέας Παιδείας, Θρησκευμάτων και Λαϊκής Διαφώτισης ορίστηκε ο Αλέξανδρος Σβώλος. Αντιπρόεδρος και γραμματέας επισιτισμού ο Ευριπίδης Μπακιρτζής. Ο Γιώργος Σιάντος γραμματέας Εσωτερικών, ο Εμμανουήλ Μάντακας Στρατιωτικών, ο Νικόλαος Ασκούτσης Συγκοινωνιών, ο Άγγελος Αγγελόπουλος Οκονομικών, ο Πέτρος Κόκκαλης Κοινωνικής Πρόνοιας, ο Κώστας Γαβριηλίδης Γεωργίας και ο Σταμάτης Χατζήμπεης Εθνικής Οικονομίας.
Το έργο της ΠΕΕΑ ήταν εξαιρετικό. Μέσα σε δύο μήνες προκήρυξε Εθνικές Εκλογές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν την 25η Απριλίου 1944 και στις οποίες συμμετείχαν συνολικά 1.800.000 ψηφοφόροι, μεταξύ των οποίων και γυναίκες, οι οποίες άσκησαν για πρώτη φορά το εκλογικό τους δικαίωμα. Αποτέλεσμα των εκλογών αυτών ήταν η επιλογή 184 αντιπροσώπων για το Εθνικό Συμβούλιο που συνήλθε στους Κορυσχάδες από τις 14 ως τις 27 Μαΐου 1944. Στις εργασίες του Εθνικού Συμβουλίου κλήθηκαν να συμμετάσχουν και οι βουλευτές της βουλής του 1936, εκ των οποίων 22 απάντησαν θετικά δίνοντας έτσι εκπροσώπηση σε όλο το πολιτικό φάσμα.
Από τις 14 έως τις 27 Μάη του ίδιου χρόνου, το Εθνικό Συμβούλιο συνέρχεται στους Κορυσχάδες. Τα ψηφίσματα που υποβλήθηκαν αναφέρουν ότι «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από το λαό», ότι η Αυτοδιοίκηση και η Λαϊκή δικαιοσύνη είναι θεμελιώδεις θεσμοί του δημόσιου βίου των Ελλήνων, ότι οι λαϊκές ελευθερίες είναι ιερές και απαραβίαστες και ότι τα πολιτικά και αστικά δικαιώματα είναι για όλους, ανεξαρτήτως φύλου. Τέλος, επισημαίνεται ότι η εργασία είναι βασική κοινωνική λειτουργία και επίσημη είναι η γλώσσα του λαού.
Γενικότερα, στο διάστημα μεταξύ ίδρυσης και αυτοδιάλυσής της, η ΠΕΕΑ εξέδωσε 27 «Δελτία πράξεων και Αποφάσεων», που αποτελούσαν την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της ΠΕΕΑ και περιλάμβαναν: 79 αποφάσεις, 64 πράξεις, 4 ψηφίσματα του Εθνικού Συμβουλίου, που ήταν η «Βουλή» της ΠΕΕΑ, 2 πρωτόκολλα ορκωμοσίας, που όλα μαζί δίνουν την πλήρη εικόνα της άσκησης της λαϊκής εξουσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ψήφιση τον Αύγουστο του 1944 του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τους θεσμούς της αυτοδιοίκησης, το οποίο επεξεργάστηκε ειδική νομοτεχνική επιτροπή της κυβέρνησης του Βουνού.
Ακολούθησαν τα γεγονότα με τον Γεώργιο Παπανδρέου και η σύσκεψη του Καΐρου, η δημιουργία της κυβέρνησης και η πρόταση της ΠΕΕΑ για συμμετοχή της στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον όρο να αντικατασταθεί ο Παπανδρέου από άλλο πρωθυπουργό, η οποία όμως δεν έγινε δεκτή. Παρόλες τις διαφωνίες τους, πάντως, το τηλεγράφημα που στάλθηκε το Σεπτέμβρη από την κυβέρνηση του βουνού, υπογεγραμμένο από τους Σβώλο, Παρτσαλίδη, Σιάντο προς το Κάιρο δήλωνε συνθηκολόγηση σε όλα τα ζητήματα και χωρίς όρους. Από τα μέσα του Σεπτέμβρη 1944, οι δράσεις της ΠΕΕΑ περιορίζονται και το Νοέμβρη του 1944 ψηφίζεται η αυτοδιάλυση της ΠΕΕΑ.
