Η Ευρυτανία είναι ένας τόπος που η μεταφυσική έχει κυρίαρχη θέση. Τα πυκνά δάση της, το ενεργειακό της ανάγλυφο, οι μύθοι της λατρείας της Άρτεμης, η μυσταγωγία για το προσκύνημα της Παναγίας της Προυσιώτισσας -αρχαίος δρόμος- υποβάλλουν και τον πιο ανυποψίαστο επισκέπτη.
Έτσι ανυποψίαστα επισκέφθηκα πριν μερικούς μήνες το Λαογραφικό Μουσείο της Καστανιάς κι ενώ το πρώτο άνοιγμα της πόρτας από τους ευγενικούς διαχειριστές του μου έδωσε μία συνήθη εικόνα για το είδος του μουσείου στην περιοχή, σε κλάσματα δευτερολέπτου, ένα ταπεινό έκθεμα στρωμένο στο πάτωμα, στάθηκε αιτία για μία υπερβατική θα μπορούσα να πω, εμπειρία.
Ήταν ένα βαρύ, μικρό σε μέγεθος υφαντό από μαλλί τράγου, υπόλευκο, με απαλές διαβαθμίσεις του γκρι στο τελείωμά του. Οι αναλογίες, η ύφανση, το υλικό του, η δύναμη του χρώματός του το καθιστούσαν ένα εξαιρετικής αισθητικής τεχνούργημα.
Τη στιγμή που το αντιλήφθηκα με την άκρη του ματιού μου, αστραπιαία το είδα ως έκθεμα σε περιοδική έκθεση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, της Tate Modern του Λονδίνου (ή όποιου άλλου σύγχρονου ναού της Τέχνης θα μπορούσε να το φιλοξενεί), για τη συνάφεια της μοντέρνας τέχνης με τον προβιομηχανικό πολιτισμό, ή στο Μουσείο Γουλανδρή δίπλα σε ένα κυκλαδικό ειδώλιο να συνομιλεί με την αφαίρεση και τον πλούτο του. Είδα παιδιά να μαντεύουν την ιστορία του, να πειραματίζονται με το χρώμα και τις φυσικές ύλες για να φτιάξουν ένα δικό τους στον καμβά.
Πολλοί επισκέπτες στάθηκαν μπροστά του και άκουσαν για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που το δημιούργησαν και το χρησιμοποιούσαν, όπως και την επίδραση των αρχαίων πολιτισμών στον Μοντερνισμό. Στήθηκαν μικροί αργαλειοί και φτιάχτηκαν καινούρια λευκά υφαντά, γιατί πολλοί ήθελαν ένα παρόμοιο. Άλλωστε ήταν πλέον κεντρικό έκθεμα του μουσείου της Καστανιάς.
Όλες αυτές οι εικόνες πέρασαν από μπροστά μου σε ελάχιστο χρόνο, και τις είδα σαν ένα μικρό θαύμα. Τα μουσεία θεωρούνται οι σύγχρονοι ναοί του δυτικού πολιτισμού, όπου επίσης είναι απαραίτητες οι ίδιες συνθήκες για να δει κανείς θαύματα: η ανάγκη, η πίστη και η προσήλωση. Μπορούμε να δούμε πολλά να αλλάζουν στα τοπικά μας μουσεία, ξεκινώντας πρώτα από την ανάγκη μας γι΄αυτά και τον τρόπο που τα βλέπουμε. Και είναι βέβαιο ότι θα αλλάξουν.
Λεωνή Θανασούλα
Ιστορικός, MSc.
