από την έντυπη έκδοση
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) ανακοίνωσε τη χορήγηση 400 υποτροφιών σε νέους επιστήμονες και μελετητές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι επιχορηγήσεις -συνολικού ύψους 628 εκατομμυρίων ευρώ- υποστηρίζουν την έρευνα αιχμής σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, από την ιατρική και τη φυσική έως τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Θα βοηθήσουν τους ερευνητές που βρίσκονται στην αρχή της σταδιοδρομίας τους να ξεκινήσουν τα δικά τους έργα, να σχηματίσουν τις ομάδες τους και να ακολουθήσουν τις καινοτόμες ιδέες τους. Στη λίστα περιλαμβάνεται και το όνομα του Δρ Χαράλαμπου Παππά, από το Καρπενήσι, που θα λάβει χρηματοδότηση ύψους 1,5 εκ. ευρώ.
Extremely happy to receive an ERC Starting grant!!!! Thanks to the @ERC_Research, my group will explore phosphate-driven systems chemistry concepts and how we can develop roles for phosphates outside of biology!!! 1/1 https://t.co/AlOKPrMBd9
— Babis Pappas (@pappas_babis) September 5, 2023
Η ιδέα που μπορεί να αλλάξει πολλά
Ο Χαράλαμπος Παππάς γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Καρπενήσι. Σπούδασε χημεία στα Πανεπιστήμια των Ιωαννίνων στην Ελλάδα, στη Γλασκόβη της Σκωτίας, στη Νέα Υόρκη στις ΗΠΑ και στο Γκρόνινγκεν της Ολλανδίας. Από το 2020 ζει στην πόλη Φράιμπουργκ της Γερμανίας και είναι επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Cluster of Excellence Living, Adaptive and Energy-autonomous Materials Systems (livMatS), στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ.
Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, με ιδιαίτερη χαρά ο 36χρονος πληροφορήθηκε πως θα λάβει επιχορήγηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC), μέσα από το πρόγραμμα Starting Grant. Ο Δρ. Παππάς θα επιχορηγηθεί με ποσό ύψους 1,5 εκατομμυρίου ευρώ για 5 έτη, για το έργο “PhosphotoSupraChem: Developing Roles for Phosphates Outside of Biology: A Systems Chemistry Approach Towards Abiotic Phosphate Fuels”, στο πλαίσιο του οποίου, θα αναπτύξει νέες φωσφορικές ενώσεις προκειμένου να κατασκευάσει αυτοσυναρμολογούμενα υλικά που μπορούν να αναδιαμορφωθούν δυναμικά και να προσαρμοστούν σε περιβαλλοντικά στοιχεία.
Υπάρχει μια ουσία, η τριφωσφορική αδενοσίνη, γνωστή με το κωδικό όνομα ΑΤΡ, που δρα ως ενεργειακό «νόμισμα» στις δοσοληψίες του νευρικού συστήματος με τους μυς. Η τριφωσφορική αδενοσίνη είναι πανταχού παρούσα στα κύτταρα των ζωντανών οργανισμών και συμμετέχει ενεργά στη λειτουργία τους. Όλες οι βιολογικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στα κύτταρα απαιτούν ενέργεια, η οποία απελευθερώνεται απ’ ευθείας όταν η ΑΤΡ διασπάται σε ADP (διφωσφορική αδενοσίνη) και ανόργανο φωσφόρο.
«Τα φωσφορικά άλατα και οι φωσφορικοί εστέρες υποστηρίζουν σχεδόν όλη τη βιολογική λειτουργία. Συγκεκριμένα, οι τριφωσφορικές ενώσεις εμπλέκονται ως πηγή ενέργειας στις μεταβολικές διεργασίες. Παρά τον πολύπλευρο ρόλο τους στη διατήρηση της ζωής, ο τρόπος με τον οποίο αυτά τα καύσιμα μπορούν να χρησιμοποιηθούν πέρα από τη βιολογία στη χημεία συστημάτων είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητος», αναφέρει ο Δρ. Χαράλαμπος Παππάς.
«Η ιδέα ήταν», εξηγεί ο Ευρυτάνας χημικός, μιλώντας στα Ευρυτανικά Νέα, «να συνθέσουμε στο εργαστήριο παρόμοιες ενώσεις που μπορούν να αποθηκεύσουν την ενέργεια -έτσι ώστε να μπορούμε να φτιάξουμε νέα υλικά- και να την απελευθερώσουν όταν χρειαστεί. Η Βιολογία χρησιμοποιεί αυτά τα μόρια για να παράγει ενέργεια, να την αποθηκεύει και να την καταναλώνει μόνο όταν χρειάζεται. Η Χημεία, αντίθετα, δεν μπορεί να το κάνει αυτό». Το «στοίχημα», λοιπόν, είναι, προσθέτει ο Ευρυτάνας επιστήμονας, να καταστεί δυνατή μια παρόμοια διαδικασία σε χημικά συστήματα, με εφαρμογή, λόγου χάριν, στην επίδραση φαρμάκων στον ανθρώπινο οργανισμό με βάση τον χρόνο και την τοπικότητα.
Τα πρώτα δείγματα από την έρευνα είναι θετικά, με τη χρηματοδότηση από το πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας να δίνει στην επιστημονική ομάδα του Χ. Παππά την απαραίτητη ώθηση ώστε να συστήσει στη κοινότητα μια νέα κατεύθυνση στη χημεία συστημάτων. Τα θεμελιώδη ερευνητικά ερωτήματα που καθοδηγούν την έρευνα του Δρ. Παππά είναι ποια μονοπάτια και μηχανισμοί επιτρέπουν στα ζωντανά συστήματα να εκτελούν πολύπλοκες λειτουργίες και πώς μπορούν οι επιστήμονες να συνθέσουν υλικά που δρουν ως ζωντανά στο εργαστήριο.
Η χημεία συστημάτων, στην οποία δραστηριοποιείται ερευνητικά ο Δρ. Παππάς, αποτελεί ένα νέο -και πολλά υποσχόμενο- πεδίο έρευνας. «Η επιδίωξη των καθημερινών ανακαλύψεων είναι αυτό που με συναρπάζει περισσότερο στην έρευνά μου και στην έρευνα γενικότερα. Eίναι όλα σχετικά με αυτές τις μικρές στιγμές μιας ανακάλυψης που μπορεί να δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα αλλά ταυτόχρονα μπορεί να προκαλέσει την πρόοδο της υγειονομικής περίθαλψης και ενός πιο βιώσιμου κόσμου, είναι η χαρά της μάθησης και ειδικά στην ερευνητική περιοχή που θα ήθελα να εργαστώ (…)», απαντά ο Καρπενησιώτης επιστήμονας σχετικά με όλα εκείνα που τον γοητεύουν γύρω από την έρευνα και τη δουλειά στο εργαστήριο.
Ανάμεσα σε 2.700 επιστημονικές προτάσεις
«Η χρηματοδότηση είναι πολύ σημαντική, γιατί μου δίνει τη δυνατότητα να στήσω την ερευνητική μου ομάδα με διδακτορικούς και μεταδιδακτορικούς φοιτητές, έτσι ώστε μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια να αγοράσουμε τον κατάλληλο για τα πειράματα εξοπλισμό και να εκπονήσουμε το project -το οποίο πιστεύω πάρα πολύ», δηλώνει ο Δρ Παππάς στην εφημερίδα.
Οι επιτυχόντες του προγράμματος θα υλοποιήσουν τα έργα τους σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα σε 24 χώρες της Ευρώπης, με τον μεγαλύτερο αριθμό έργων να φιλοξενείται στη Γερμανία (87 επιχορηγήσεις), τη Γαλλία (50), τις Κάτω Χώρες (44) και το Ηνωμένο Βασίλειο (32). Χαρακτηριστικό του υψηλότατου ανταγωνισμού (και της επιτυχίας του Παππά) είναι το γεγονός ότι η πρόσκληση προσέλκυσε συνολικά 2.696 προτάσεις, οι οποίες εξετάστηκαν από επιτροπές καταξιωμένων ερευνητών απ’ όλο τον κόσμο. Οι επιχορηγήσεις αναμένεται να δημιουργήσουν περισσότερες από 2.600 θέσεις εργασίας για μεταδιδακτορικούς υπότροφους, διδακτορικούς φοιτητές και άλλο προσωπικό στα ιδρύματα υποδοχής. Το πρόγραμμα Starting Grants του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, έχουν προσελκύσει περισσότερες από 58.000 προτάσεις από το 2007, όταν και πρωτοξεκίνησε.
Ο Δρ. Χαράλαμπος Παππάς
Ο Χαράλαμπος Παππάς είναι επικεφαλής μιας νεοσύστατης ερευνητικής ομάδας στο Cluster of Excellence Living, Adaptive and Energy-itonomous Materials Systems (livMatS) στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ από το 2020, ενώ είναι μέλος του Freiburg Center for Interactive Materials and Bioinspired Τεχνολογίες (FIT). Σπούδασε χημεία στα Πανεπιστήμια των Ιωαννίνων στην Ελλάδα, στη Γλασκόβη της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Νέα Υόρκη στις ΗΠΑ και στο Γκρόνινγκεν της Ολλανδίας. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Strathclyde στη Γλασκόβη και στο Advanced Science Research Center του City University της Νέας Υόρκης. Το 2017, έλαβε επιχορήγηση από το πρόγραμμα Marie Skłodowska Curie της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (για τη διδακτορική εκπαίδευση και τη μεταδιδακτορική κατάρτιση), την οποία χρησιμοποίησε για τη διεξαγωγή έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνιγκεν πριν μετακινηθεί στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ το 2020.
