Ανάλυση από τον Χαλάραμπο Κουταλάκη
Πολιτικό Αναλυτή – Ιδρυτή της CK Advisory — Βερολίνο
Το χτεσινό αποτέλεσμα των ομοσπονδιακών εκλογών στη Γερμανία σηματοδοτεί μια μεγάλη πολιτική αλλαγή. Για πρώτη φορά μετά το 1957, κατά πάσα πιθανότητα, η χώρα θα έχει κυβέρνηση συνασπισμού τριών κομμάτων σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Μετά από 16 χρόνια καθολικής επικράτησης των Χριστιανοδημοκρατών, η Γερμανία αλλάζει σελίδα. Μπορεί το εκλογικό αποτέλεσμα να μην δίνει μια ξεκάθαρη ακόμα εικόνα ως προς τις μετεκλογικές διεργασίες για το σχηματισμό κυβέρνησης ωστόσο καθορίζει τη λογική τους. Το SPD μετά από 20 χρόνια κερδίζει τις εκλογές αυξάνοντας θεαματικά το ποσοστό του. Η νίκη αυτή είναι ιστορικών διαστάσεων. Για πρώτη φορά ένα κόμμα που συμμετέχει σε κυβέρνηση συνασπισμού ως μικρός εταίρος κατορθώνει όχι μόνο να επιβιώσει πολιτικά αλλά και να κερδίσει μια τόσο αμφίρροπη αναμέτρηση. Το SPD δεν κατάφερε μόνο να επωφεληθεί από τη φυσιολογική φθορά των Χριστιανοδημοκρατών και τις εσωκομματικές τους συγκρούσεις, στα όρια της διάσπασης της παράταξης, για τη διάδοχή της Μέρκελ. Οι Σοσιαλοδημοκράτες κέρδισαν τις εκλογές γιατί άλλαξαν την ατζέντα της προεκλογικής σύγκρουσης μεταξύ των κομμάτων. Ανέδειξαν μια καθαρά σοσιαλοδημοκρατική ατζέντα με ζητήματα αιχμής που απασχολούν τη γερμανική κοινωνία όπως η αντιμετώπιση της φτώχειας, η αύξηση των κατώτατων ωρομίσθιων απολαβών των εργαζομένων, το συνταξιοδοτικό και οι κοινωνικές ασφαλίσεις. Κατόρθωσαν έτσι να συσπειρώσουν ένα μεγάλο κομμάτι παραδοσιακών ψηφοφόρων τους. Για τους Χριστιανοδημοκράτες το εκλογικό αυτό αποτέλεσμα ήταν το χειρότερο στην ιστορία τους μετά το 1949. Η επόμενη ημέρα τους βρίσκει με μια αδύναμη ηγεσία, υπό έντονη εσωκομματική αμφισβήτηση και περιορισμένη ευχέρεια ανάληψης πολιτικών πρωτοβουλιών. Ρυθμιστές των μετεκλογικών εξελίξεων αναδεικνύονται οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι, δύο κόμματα με πολλές διαφορές μεταξύ τους σε καίρια ζητήματα όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η κοινωνική πολιτική.
Στη Γερμανία η διαδικασία των διερευνητικών συνομιλιών για το σχηματισμό κυβέρνησης δεν προδιαγράφεται συνταγματικά με ασφυκτικές προθεσμίες όπως στην Ελλάδα. Ωστόσο η πρακτική που ακολουθείται είναι ότι το κόμμα που κερδίζει της εκλογές απευθύνει πρόσκληση προς τα άλλα κόμματα για τη διερεύνηση της δυνατότητας σχηματισμού κυβέρνησης που θα κερδίσει ψήφο εμπιστοσύνης από την Κάτω Βουλή. Το κυβερνητικό πρόγραμμα αποτυπώνεται σε γραπτή συμφωνία η οποία δεσμεύει τους εταίρους.
Το εκλογικό αποτέλεσμα αναδεικνύει τρία σενάρια ως προς τη συγκρότηση κυβέρνησης.
Πρώτον η κυβέρνηση συνασπισμού μεταξύ του SPD και του CDU. Το σενάριο αυτό έχει καταρχήν απορριφθεί από τα δύο μεγάλα κόμματα. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να το αποκλείσει, σε περίπτωση που οι διερευνητικές συνομιλίες και των δύο κομμάτων με τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους καταλήξουν σε αδιέξοδο — κάτι που δεν είναι απίθανο λόγω των μεγάλων διαφορών μεταξύ τους σε καίρια ζητήματα όπως είναι η κλιματική αλλαγή, τα φορολογικά και η κοινωνική πολιτική.
Το δεύτερο σενάριο είναι αυτό της συγκρότησης τρικομματικής κυβέρνησης μεταξύ του SPD, των Πρασίνων και των Φιλελεύθερων. SPD και Πράσινοι, είχαν δηλώσει προεκλογικά ότι επιθυμούν την μεταξύ τους συνεργασία λόγω της εγγύτητας των προγραμματικών τους θέσεων ιδίως στα ζητήματα της κοινωνικής πολιτικής. Σημεία τριβής στις συνομιλίες θα είναι το θέμα της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης στα υψηλά εισοδηματικά στρώματα με την επιβολή φόρου περιουσίας και η αύξηση των κοινωνικών δαπανών κάτι το οποίο βρίσκει αντίθετους τους Φιλελεύθερους.
Το τρίτο σενάριο είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης χωρίς το κόμμα που κέρδισε τις εκλογές, μεταξύ των Χριστιανοδημοκρατών, των Πράσινων και των Φιλελεύθερων. Οι Φιλελεύθεροι είχαν δηλώσει προεκλογικά ότι επιθυμούν τη συνεργασία τους με τους Χριστιανοδημοκράτες. Ενώ οι θέσεις των Πρασίνων για την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική πολιτική βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με τα δύο αυτά κόμματα, δεν αποκλείεται να βρεθούν προγραμματικές συγκλίσεις. Εξάλλου οι Χριστιανοδηκράτες είναι αποδυναμωμένοι πολιτικά και αυτό δίνει μεγαλύτερη ευχέρεια στα δύο κόμματα ρυθμιστές να πετύχουν τις επιδιώξεις τους από ότι έχουν στις διαπραγματεύσεις τους με το SPD. H πρωτοβουλία των Φιλελεύθερων να ξεκινήσουν τις διερευνητικές συνομιλίες πρώτα με τους Πράσινους, αναδεικνύει ακριβώς αυτή την προοπτική.
Σε κάθε περίπτωση η τελική έκβαση των διαπραγματεύσεων θα εξαρτηθεί από την πολιτική ικανότητα των ηγεσιών τους, πρωτίστως του SPD, να συνθέσουν απόψεις και να επεξεργαστούν συναινέσεις.
www.ertnews.gr
