Κάθε χρόνο στις 22 Σεπτεμβρίου οργανώνεται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες η “Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητα”. Πέρυσι συμμετείχαν πάνω από 1.600 πόλεις, ενώ παράλληλα 300 οργάνωσαν ολόκληρη εβδομάδα.
Οι πολίτες των ενδιαφερόμενων πόλεων έχουν την εμπειρία να ζήσουν και να μετακινηθούν στην πόλη τους χωρίς Ι.Χ. και να παρακολουθήσουν διάφορες εκδηλώσεις. Μια μεγάλη γκάμα πρωτοβουλιών λαμβάνουν χώρα σε συνεργασία της αυτοδιοίκησης με τοπικές οργανώσεις.
Είναι γεγονός ότι τα κυκλοφοριακά προβλήματα, η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η ηχορύπανση, απασχολούν όλο και περισσότερους πολίτες. Οι πλειοψηφία των πόλεων, ακόμα και η μικρή δική μας, δυσλειτουργούν λόγω του κυκλοφοριακού προβλήματος, ενώ ο αριθμός των οχημάτων διαρκώς αυξάνεται. Αποτέλεσμα, να υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής των κατοίκων από την ηχορύπανση και τη μείωση των κοινόχρηστων χώρων.
Φαίνεται λοιπόν πως οι εκδηλώσεις της ημέρας αυτής, έχουν πλέον κάποιο νόημα. Παίζει όμως κάποιον συγκεκριμένο ρόλο στην ανακούφιση των πολιτών από το πρόβλημά τους, ή είναι μια ακόμα ευκαιρία για ένα “ψευτοπασάλειμμα”, και κάποια λόγια που δεν τα ακούει κανείς;
Η ημέρα των πόλεων χωρίς αυτοκίνητα υλοποιείται στην υπόλοιπη Ευρώπη εδώ και πάνω από δυόμισι δεκαετίες. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70, σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, αρκετοί πολίτες άρχισαν να κυκλοφορούν και πάλι με το ποδήλατό τους σε μια προσπάθεια να ανακαταλάβουν το χώρο της πόλης από τα αυτοκίνητα. Οι σποραδικές διαδηλώσεις με ποδήλατα σιγά-σιγά γίνονται μαζικές και οι οργανώσεις των ποδηλατών επιβάλλουν στις δημοτικές αρχές τον περιορισμό της κίνησης των αυτοκινήτων για μια ή περισσότερες μέρες το χρόνο.
Σταδιακά ολοένα και περισσότερες πόλεις υιοθετούν την Ιδέα. Μάλιστα, μετά την πειραματική εφαρμογή της απελευθέρωσης της κυκλοφορίας από τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, προχωρούν στην τακτικότερη απαγόρευση της χρήσης τους, τουλάχιστον στο κέντρο τους. Μια τέτοια επιλογή αφήνει, προφανώς, ελεύθερο το πεδίο για τη χρήση και του ποδηλάτου και των συλλογικών μέσων μεταφοράς.
Για να πούμε όμως την αλήθεια, όταν στο Καρπενήσι, το 2003 είχε διοργανωθεί μια ποδηλατοδρομία για την ευαισθητοποίηση των νέων, το αποτέλεσμα ήταν μια οικτρή αποτυχία. Παρά τον μεγάλο αριθμό ποδηλατών που συμμετείχαν, η κακή οργάνωση έκανε για μια ακόμα φορά το θαύμα της! Ενώ η τροχαία έπρεπε να κλείσει τον δρόμο από το κολυμβητήριο μέχρι την πλατεία, για να περάσουν τα παιδιά, τη στιγμή εκείνη, εξαιτίας κι ενός γάμου που γινόταν, έγινε κυκλοφοριακό χάος! Οι γονείς, αναγκάστηκαν να “βάλουν την πλάτη” τους ασπίδα στα αυτοκίνητα για να μπορέσει να ολοκληρωθεί η εκδήλωση! Ήταν το χειρότερο, δηλαδή, παράδειγμα, για τους νεαρούς που υποτίθεται ότι έπρεπε να γνωρίσουν μια πόλη χωρίς αυτοκίνητα.
Έτσι κι αλλιώς, όμως, τα παιδιά, στην συντριπτική τους πλειοψηφία γνωρίζουν πολλά σπίτια χωρίς ούτε ένα ποδήλατο, δεν γνωρίζουν, όμως, σπίτι χωρίς αυτοκίνητο. Πώς λοιπόν μπορεί να συμβιβάσει στη σκέψη του, από τη μια την “Ημέρα χωρίς Ι.Χ.”, που με “τυμπανοκρουσίες” και πολλά… “χάπενινγκ” οργανώνονται και από την άλλη την πρόσκληση – πρόκληση που καθημερινά απευθύνεται μέσω όλων των ΜΜΕ για απόκτηση αυτοκινήτου;
Πώς να αποβάλλουν τη σχέση τους με το αυτοκίνητο όταν συνδέεται για παράδειγμα η εκπαίδευση και η μόρφωση με αυτό, πράγμα που γίνεται με την γονική προτροπή – υπόσχεση: «μπες σε μια ανώτερη ή ανώτατη σχολή και εγώ θα σου πάρω αυτοκίνητο»; Ή το εντόνως προβαλλόμενο ως αναφαίρετο δικαίωμά μας να σταθμεύουμε σε όποιον δρόμο και με όποιον τρόπο θέλουμε, υποστηρίζοντας, μάλιστα, ότι «γι’ αυτό πληρώνουμε τέλη κυκλοφορίας»;
Έτσι εχόντων, λοιπόν, των πραγμάτων, ας αξιοποιήσουμε τουλάχιστον την ημέρα αυτή για ενημέρωση και συζήτηση. Ερωτήματα όπως ποιοι είναι οι ρύποι που εκπέμπουν τα αυτοκίνητα, πόσο επιβλαβείς είναι για τον άνθρωπο, πόσο τελικά ρυπαίνει το αυτοκίνητο, να απαντηθούν και να γίνουν κατανοητά από τους πολίτες. Ο ενημερωμένος πολίτης, για παράδειγμα, να ξέρει ότι το 50% περίπου της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου γίνεται από τα αυτοκίνητα. Ότι αποτέλεσμα της καύσης του πετρελαίου και των προϊόντων του είναι η ετήσια έκλυση στην ατμόσφαιρα μεγάλης ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα, του σημαντικότερου δηλαδή αερίου που συμβάλλει στο “φαινόμενο του θερμοκηπίου” και στην αλλαγή του κλίματος του πλανήτη.
Ότι το αυτοκίνητο συμμετέχει κατά 75-90% στη ρύπανση της ατμόσφαιρας των πόλεων, άρα είναι ο αποκλειστικός σχεδόν υπεύθυνος της κατάστασης της ατμόσφαιρας στην κάθε πόλη. Για παράδειγμα, στο Ισραήλ που η μέρα χωρίς αυτοκίνητο “γιορτάζεται” πραγματικά, με πλήρη απαγόρευση όλων των οχημάτων, των τρένων και των αεροπλάνων, εκτός από εκείνα που αφορούν τη δημόσια ασφάλεια και υγεία, η μόλυνση του αέρα που μετριέται με οξείδια του αζώτου πέφτει κατά 99%!
Τα αυτοκίνητα όμως θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και, δυστυχώς, να αυξάνονται τα επόμενα χρόνια. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε άμεσα είναι να βελτιώσουμε την κατάσταση με την ορθολογικότερη χρήση τους και την κυκλοφορία γενικότερα. Προτεραιότητα έχει η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τα προβλήματα, που δημιουργεί η αλόγιστη χρήση τους και η επιμονή στην προτεραιότητα των πεζών. Προτεραιότητα στην ενθάρρυνση για την αλλαγή της νοοτροπίας σε ό,τι αφορά τις μετακινήσεις στην πόλη και την προστασία του περιβάλλοντος.
Γιατί αλλιώς θα φλυαρούμε κάθε χρόνο, χωρίς αποτελέσματα, και η κατάσταση διαρκώς θα χειροτερεύει σε βάρος της ποιότητας της ζωής των κατοίκων.
