Το πλάνο των επετειακών δράσεων του δήμου Καρπενησίου για τα διακόσια χρόνια από το ’21 σχολιάζει η Πανευρυτανική Ένωση και προτείνει την ανάδειξη και άλλων πτυχών της τοπικής ιστορίας.
Το Δ.Σ. της δραστήριας Πανευρυτανικής Ένωσης αναφέρεται στον προγραμματισμό των επετειακών εκδηλώσεων του δ. Καρπενησίου και καταθέτει (αντι)προτάσεις, καθώς όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά, «…οι προγραμματιζόμενες από τον δήμο Καρπενησίου εκδηλώσεις και δράσεις θεωρούνται ως εύστοχες μεν, ελλιπείς δε, σε σχέση με την πλούσια ιστορία του τόπου μας κατά την περίοδο αυτή».
Στον Α΄ άξονα, που σχετίζεται με την απόδοση τιμών σε εμβληματικές μορφές του αγώνα (Αθ. Καρπενησιώτης, Μάρκος Μπότσαρης, Γεώργιος Καραϊσκάκης & Γιολδασαίους), οι άνθρωποι της Πανευρυτανικής σχολιάζουν πως απουσιάζουν και άλλες «εμβληματικές προσωπικότητες» του τόπου μας, όπως ο Δοσίθεος Παναγιωτίδης και ο Λεπενιώτης (1780-1812), αδελφός του θρυλικού Κατσαντώνη, ο Κύριλλος Καστανοφύλλης, ο Ιατρίδης Γεώργιος Αναγνώστης.
Σημειώνουν, επίσης, ότι οι εκδηλώσεις για τον Καραϊσκάκη θα γίνουν μόνο στον Προυσό, «…ο Καραϊσκάκης, όμως, συνδέθηκε άρρηκτα και με άλλες περιοχές του δήμου μας, αναφερόμενες στην ιστορία μας, όπως με τη Βράχα και τη Δομνίστα (…). Επιπλέον, θα πρέπει να συμπεριληφθούν και άλλοι τόποι που έζησαν οι Γιολδασαίοι και έδρασαν, όπως π.χ. στο Μαρίνου Δομνίστας, στη Δομνίστα παρομοίως, στην Καστανούλα κ.λπ. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου Δομνίστας σώζεται καντήλι με χρονολογία 1812 και αφιέρωση του Γιαννάκη Γιολδάση, ενώ στο Μουσείο της ίδιας Τοπικής Κοινότητας φυλάσσονται έγγραφα της οικογένειας προεπαναστατικής περιόδου (διανομή περιουσίας κλπ.)», αναφέρει η Π.Ε.
Στον Άξονα Β’ και ειδικότερα στις ορεινές διαδρομές που θα επιλεγούν ως διασύνδεση του ιστορικού χθες με το σήμερα, πρέπει να περιληφθούν, σχολιάζει η Πανευρυτανική, και άλλες τοποθεσίες όπου σημαντικές μάχες, όπως: Μάχη στη Σκάλα του Τέρνου (Μεσοκώμης) στις 11/12-5-1821, των ντόπιων υπό τους Γιολδασαίους κατά του Νούρκα Σερβάνη και Μουσελίμη (νικηφόρα), Μάχη στα Καγκέλια Καρπενησίου (19-6-1821), Μάχη Μιάρας (Τέλη Ιουνίου – αρχές Ιουλίου 1821), Μάχη Αγίας Τριάδας (1821, Ζώτος Λογοθέτης και Μεταξάς κατά Δράμαλη), Μάχη Λάσπης (1822, Γιολδασαίοι κατά Δράμαλη), Μάχη Τρανού Χωριού (1822, κατά Δράμαλη) κ.α. «Προτείνουμε όπως στους τόπους των παραπάνω μαχών τοποθετηθούν, τουλάχιστον, αναμνηστικές στήλες», αναφέρουν.
ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΝΕΥΡΥΤΑΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
Αναλυτικά, οι προτάσεις της Πανευρυτανικής Ένωσης είναι οι εξής:
Α΄ άξονας: «Τιμητικές εκδηλώσεις στους ήρωές μας». Εδώ συμπεριλαμβάνονται τέσσερις «εμβληματικές προσωπικότητες – τέσσερις θεματικές ενότητες δράσεων και εκδηλώσεων» οι οποίες αναφέρονται στους: Αθανάσιο Καρπενησιώτη, Μάρκο Μπότσαρη, Γεώργιο Καραϊσκάκη και Γιολδασαίους.
Στον άξονα αυτόν διαπιστώνεται ότι απουσιάζουν και άλλες «εμβληματικές προσωπικότητες» του τόπου μας, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της ελευθερίας μας. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω:
α.- Δοσίθεος Παναγιωτίδης (1762-1842). Επίσκοπος Λιτζάς και Αγράφων, επί 40 συναπτά έτη. Μυημένος στη Φιλική Εταιρεία μετείχε λίαν ενεργά στον ιερόν αγώνα, εκλεγείς μάλιστα αντιπρόσωπος («συμπαραστάτης») στην Α΄ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου (1821). Εργάστηκε, επίσης, άοκνα, προσφέροντας πολυτιμότατες εθνικές υπηρεσίες και υπέρ των Σχολών Γραμμάτων του Προυσού και του Καρπενησίου. Ο τάφος του βρίσκεται στον αύλειο χώρο του ιστορικού Ιερού Ναού Παναγίας Καρπενησίου.1
β.- Λεπενιώτης (1780-1812). Ο «απροσκύνητος» οπλαρχηγός των Αγράφων, αδελφός του θρυλικού Κατσαντώνη. Έλαβε μέρος, μεταξύ άλλων, και στη νικηφόρα μάχη της Παπαδιάς (μεταξύ Δομιανών – Παυλοπούλου), το 1809, όπου και σκοτώθηκε ο αρχηγός των Τούρκων Σουλεϊμάν Τότη. Δολοφονήθηκε το 1812 από το Νίκο Θέου στη Φουρνά, όπου βρίσκεται και υπέροχη προτομή του.
γ.- Κύριλλος Καστανοφύλλης. Θεωρούμε ως λίαν εύστοχη την πρόταση του Συλλόγου Καστανιωτών να συμπεριληφθεί και μία άλλη χαρισματική, δυναμική και γενικά εμβληματική προσωπικότητα του τόπου μας, σε αυτούς που έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο κατά τη διάρκεια των προεπαναστατικών αλλά των πρώτων επαναστατικών χρόνων. Πρόκειται για τον Κύριλλο Καστανοφύλλη. Ως ηγούμενος της Ιεράς Μονής Προυσού, βοήθησε παντοιοτρόπως τον υπέρ της ανεξαρτησίας μας αγώνα. Ο ίδιος σε επιστολή του (προς Αναγνώστην Ιατρόν, Μαρτίου 25 1814) γράφει: «Ουδέν γλύκιον πατρίδος». Ίδρυσε και στήριξε το Σχολείο Γραμμάτων στο Μοναστήρι του Προυσού.2
δ.- Ιατρίδης Γεώργιος Αναγνώστης. Γεννήθηκε στο Καρπενήσι. Λόγιος και γλωσσομαθής, μυήθηκε από νωρίς στη Φιλική Εταιρεία. Έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες υπό τους Γιολδασαίους. Υπήρξε γραμματέας του Γιαννάκη Γιολδάση. Διατέλεσε τοποτηρητής της επαρχίας Ευρυτανίας επί Καποδίστρια. Επίσης, πολλά ακόμα μέλη της οικογένειας Ιατρίδη έλαβαν μέρος στον Αγώνα του ’21.
Άλλη διαπίστωση:
Στο Ημερολόγιο δράσεων – εκδηλώσεων και στην τρίτη ενότητα «Τιμούμε τον Γεώργιο Καραϊσκάκη» στο σχετικό πρόγραμμα προβλέπονται εκδηλώσεις για τον ήρωα αυτόν μόνον στον Προυσό. Ο Καραϊσκάκης όμως συνδέθηκε άρρηκτα και με άλλες περιοχές του Δήμου μας, αναφερόμενες στην ιστορία μας, όπως με τη Βράχα και τη Δομνίστα3. Συγκεκριμένα:
α.- Ο Καραϊσκάκης το 1824, μετά την καταδίκη του στο Αιτωλικό, ως «προδότης», κυνηγημένος από Έλληνες και Τούρκους, και αφού πέρασε τον Ασπροπόταμο, μέσω των Αγράφων βρήκε καταφύγιο στην ιστορική «Ιεράν Μονήν της Βράχας των Αγράφων». Εκεί στις αρχές Μαϊου (16/5-5-1824) δόθηκε η μάχη της Βράχας, όπου σκοτώθηκε το πρωτοπαλίκαρό του Αντώνης Ζαραλής. Στη Βράχα υπάρχει μνημείο του ήρωα Ζαραλή.
β.- Ο Καραϊσκάκης μετά τη μάχη της Βράχας κατέφυγε στη Δομνίστα όπου φιλοξενήθηκε «από τους φίλους του Γιολδασαίους», για ένα δίμηνο, περίπου. Από Δομνίστα εστάλη η περίφημη «Δήλωση μετανοίας» προς τον Μαυροκορδάτο αλλά και διάφορες άλλες επιστολές του προς την γυναίκα του κ.λπ.. Σχετικό κείμενο του Ιωάννη Βλαχογιάννη για τη φιλοξενία του Καραϊσκάκη στη Δομνίστα και τη «μεταλαβιά» του από τον Παπα-Γιάννη Φαρμάκη περιλαμβανόταν σε παλαιότερα Αναγνωστικά βιβλία του Δημοτικού Σχολείου. Στη Δομνίστα υπάρχει «ΟΔΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ» και στο «Φαρμακίδειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο» πίνακας ζωγραφικής μεγάλων διαστάσεων του Ι. Συλεούνη, εμπνευσμένος από το βιβλίο: «Ο Καραϊσκάκης και η Δομνίστα Ευρυτανίας»
Στην τέταρτη ενότητα του Ημερολογίου Δράσεων – Εκδηλώσεων «Τιμούμε τους Γιολδασαίους…») θα πρέπει να συμπεριληφθούν και άλλοι τόποι που έζησαν οι Γιολδασαίοι και έδρασαν, όπως π. χ. στο Μαρίνου Δομνίστας, όπου βρίσκονται ακόμα σπίτια Γιολδασαίων που κατοικούνται μόνιμα από απογόνους τους, στη Δομνίστα παρομοίως, στην Καστανούλα κ.λπ. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου Δομνίστας σώζεται καντήλι με χρονολογία 1812 και αφιέρωση του Γιαννάκη Γιολδάση, ενώ στο Μουσείο της ίδιας Τοπικής Κοινότητας φυλάσσονται έγγραφα της οικογένειας προεπαναστατικής περιόδου (διανομή περιουσίας κ.λπ.).
Β΄.- Άξονας: «Το 2021 παράθυρο για το μέλλον». Οι ορεινές διαδρομές που θα επιλεγούν, ακολουθώντας πράγματι τους Αγωνιστές που έδρασαν το 1821, πρέπει να καλύπτουν, κατά τη γνώμη μας, όλους τους τόπους, που διεξήχθησαν σημαντικές μάχες (και όχι μόνον τις πολύ γνωστές), όπως:
–Μάχη στη Σκάλα του Τέρνου (Μεσοκώμης) στις 11/12-5-1821, των ντόπιων υπό τους Γιολδασαίους κατά του Νούρκα Σερβάνη και Μουσελίμη (νικηφόρα).
–Μάχη στα Καγκέλια Καρπενησίου (19-6-1821)
–Μάχη Μιάρας (Τέλη Ιουνίου – αρχές Ιουλίου 1821)
–Μάχη Αγίας Τριάδας (1821, Ζώτος Λογοθέτης και Μεταξάς κατά Δράμαλη)
–Μάχη Λάσπης (1822, Γιολδασαίοι κατά Δράμαλη)
–Μάχη Τρανού Χωριού (1822, κατά Δράμαλη) ….
Σημειώνεται ότι προεπαναστατικά έγινε και η μάχη στου Νταούτη του Κλειτσού, κοντά στην Τριφύλλα, την άνοιξη του 1805, ανάμεσα στον Κατσαντώνη και τον Ιλιάζ αγά, τον οποίον και σκότωσε ο ίδιος ο Κατσαντώνης.
Τέλος, θα πρέπει να συμπεριληφθεί απαραίτητα στους πλέον ιστορικούς τόπους της πατρώας μας γης και η Αποκλείστρα Καστανιάς Προυσού. Υπάρχουν αρκετές βιβλιογραφικές πληροφορίες μέσω εγγράφων της εποχής.
