κείμενο που δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση των Ε.Ν.

Ο Κύριλλος Καστανοφύλλης, ηγούμενος και αναμορφωτής της Ι.Μ. Προυσού, υποστηρικτής της Ελληνικής Επανάστασης & ιδρυτής της Σχολής των Ελληνικών Γραμμάτων της Ρούμελης, δεν πρέπει να αγνοηθεί από τις εκδηλώσεις για την επέτειο των διακοσίων χρονών από το ’21.

Στη σελίδα του Συλλόγου Καστανιωτών Ευρυτανίας «Ο Άγιος Δημήτριος», ο θεολόγος, κ. Ζαχαρίας Ζηνέλης, δημοσιεύει ένα εμπεριστατωμένο κείμενο σχετικά με τον Κύριλλο Καστανοφύλλη, μια σημαντική προσωπικότητα του τόπου που δεν τυγχάνει, μάλλον, της δέουσας αναγνώρισης. Η επέτειος των 200 ετών από την εθνική απελευθέρωση, αποτελεί μια καλή ευκαιρία να γίνει ευρύτερα γνωστός.

Ο ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΑΣΤΑΝΟΦΥΛΛΗΣ

«Μέσα σ’ αυτή την ισοπεδωτική λαίλαπα που ζούμε, κάθε προσπάθεια ανακλήσεως στη μνήμη μας προσωπικοτήτων του παρελθόντος, όσο κι αν για κάποιους είναι άσκοπη και ουτοπική, πιστεύω πως συμβάλλει σε μια προσπάθεια αφυπνίσεώς μας. ’Αν σκεφτούμε την εποχή που έζησε ό Κύριλλος Καστανοφύλλης, τις συνθήκες, τα ανυπέρβλητα εμπόδια που είχε να αντιμετωπίσει, θα κατανοήσουμε το μεγαλείο του ανδρός, το μέγεθος της προσφοράς του, μα συνάμα και το δυναμισμό που κρύβει αυτός ο λαός όταν ενεργοποιήσει τις μεγάλες του αρετές». (Γεωργίου, Μητροπολιτών Καρπενησίου, απόσπασμα από τον πρόλογό του στο «Κύριλλος Καστανοφύλλης, το ανακαινιστικό και αναμορφωτικό έργο του στην Ιερά Μονή της Παναγίας Προυσιώτισσας, πρακτικά ημερίδας, Καστανιά Προυσού / 10 Αυγούστου 2014, έκδοση Πανευρυτανικής Ένωσης (33), επιμέλεια Κ.Α. Παπαδόπουλος, Αθήνα 2016).

Ο Κύριλλος Καστανοφύλλης (Καστανιά 1775, Άγιο Όρος 1835;) υπήρξε μια από τις σημαντικές πνευματικές προσωπικότητες που ανέδειξε ο τόπος μας στα χρόνια πριν και κατά την Επανάσταση και η προσφορά του είχε μεγάλη επίδραση σε πρόσωπα και γεγονότα της εποχής του.

Πρώτος ασχολήθηκε με την μορφή και την προσφορά του ανδρός ο τότε μοναχός της Μονής Προυσού Αρχιμανδρίτης Δοσίθεος Προυσιώτης, – μετέπειτα Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Τατάρνης ως Δοσίθεος Κανέλλος – Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητρόπολης Ναυπακτίας και Ευρυτανίας με το βιβλίο του ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΑΣΤΑΝΟΦΥΛΛΗΣ (Βίος Δράσις και ανέκδοτος αλληλογραφία) ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ 1965.

Ακολούθησε ο Καστανιώτης Ιωάννης Δ. Υφαντόπουλος με τη μελέτη του “ΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΣΑΙ ΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΕΑΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΣΤΑΝΟΦΥΛΛΗΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ”, ΑΘΗΝΑΙ 1966. Στοιχεία, επίσης, για την προσωπικότητα αυτή περιλαμβάνει και ο έτερος Καστανιώτης Κώστας Ν. Μπαλτάς στο βιβλίο του ΚΑΣΤΑΝΕΑ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ, ΑΘΗΝΑΙ 1966. Ακολούθησαν πολλές μελέτες περί του ανδρός ώσπου το 2014 ο Σύλλογος Καστανιωτών Ευρυτανίας, ως οικοδεσπότης, συνδιοργάνωσε στην Καστανιά, τη γενέτειρα του ανδρός, μαζί με την Πανευρυτανική Ένωση, σχετική Ημερίδα στην οποία κατέθεσαν τις εισηγήσεις τους διακεκριμένοι επιστήμονες που το σύνολό τους εκδόθηκε σε ειδικό τόμο που επικαλούμαστε στην αρχή του παρόντος.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω:

Ο Κύριλλος Καστανοφύλλης από μικρός, αν και ορφανός από πατέρα, συνειδητοποίησε το χρέος προς τον εαυτό του, τη Μητέρα Εκκλησία και την Πατρίδα, αναζήτησε πηγές μόρφωσης, πέρα από τη μικρή και άσημη πατρίδα του, μαθήτευσε στη Μονή Προυσού για εννέα χρόνια, σε ηλικία δεκαεννέα ετών έγινε μοναχός και ιερομόναχος σε αυτήν και έπειτα από δύο έτη αναζήτησε ουσιαστικότερες πηγές μόρφωσης και πνευματικής άσκησης και αναχώρησε για το Άγιο Όρος. Στην Καστανιά δώρισε την πατρική οικία του που στον χώρο της στη συνέχεια κτίστηκε ο Ενοριακός Ναός του Αγίου Νικολάου, ενώ αργότερα φρόντισε για την ανακαίνιση ή ανέγερση και άλλων Ναών στην ιδιαίτερη πατρίδα του.

Στο Άγιο Όρος θα γνωρίσει μεγάλες μορφές της μοναστικής πολιτείας θα συνδεθεί φιλικά μαζί τους και θα μυηθεί στην ορθόδοξη Θεολογία και Ορθοπραξία. Η πιο σημαντική όμως φιλική σχέση ήταν αυτή με τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη του οποίου πολλά συγγράμματα «καλλιγραφία χρώμενος, ιδίαις χερσίν καλλιέγραψεν».

Το 1813, η φήμη του για την αρετή του ήταν τόση ώστε εκκλησιαστικοί και λαϊκοί άρχοντες της επαρχίας του Καρπενησίου, στις 23 Ιουνίου του 1813, απευθύνθηκαν με επιστολή τους στον Κύριλλο, ζητώντας του να έλθει στο μοναστήρι του Προυσού, για να το σώσει από τον κίνδυνο του αφανισμού. Παρά την αρχική άρνησή του, τελικά υποχώρησε στις παρακλήσεις αυτές και ήλθε στον Προυσό στις αρχές του 1814 και επιδόθηκε σε αγώνες για την πνευματική ανάδειξη της Μονής, αρχικά ως απλός αδελφός της Μονής και στη συνέχεια ως Ηγούμενος και πνευματικός Αναμορφωτής.

Υπήρξε ο πνευματικός του Νεομάρτυρα Αγίου Γερασίμου του Νέου, από το μεγάλο Χωριό της Ευρυτανίας που μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη στις 3 Ιουλίου 1812, είναι δε πολύ πιθανόν στα 1814 να βοήθησε πνευματικά και να προετοίμασε για το μαρτύριο και έναν άλλο Νεομάρτυρα, τον Άγιο Ιωάννη τον Νέο, τον «εξ Αγαρηνών» που μαρτύρησε στο Βραχώρι στις 23 Σεπτεμβρίου 1814. Συνεπώς, σύμφωνα με την εκκλησιαστική ορολογία, υπήρξε “αλείπτης Μαρτύρων”, ο πνευματικός “προπονητής” αυτός που τους ενίσχυσε στην άθληση του Μαρτυρίου.

Από τα ενδιάμεσα ταξίδια του (1815 και 1820) στην Κωνσταντινούπολη και τις συναντήσεις του με τον Πατριάρχη Γρηγόριο το Ε΄, τον μετέπειτα Εθνομάρτυρα, και με άλλες σημαντικές προσωπικότητες και από κάποιες ξεχωριστές φράσεις στην αλληλογραφία του, μα και από την όλη συμπεριφορά του, βάσιμα συμπεραίνουμε πως είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία.

Ίδρυσε στα 1820 τη Σχολή των Ελληνικών Γραμμάτων της Ρούμελης, η ίδρυση της οποίας επικυρώθηκε, με πατριαρχικό Σιγίλλιο από τον φίλο του Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’, έργο που τον κατατάσσει μεταξύ των Διαφωτιστών του Γένους μας.

Βοήθησε, ως Ηγούμενος Προυσού, πολύ τον Εθνικό αγώνα. Κατά το διάστημα της ηγουμενίας του βρήκαν καταφύγιο στο μοναστήρι του Προυσού κλέφτες και αρματολοί. Εκεί φιλοξενήθηκε ο στρατάρχης της Ρούμελης Γεώργιος Καραϊσκάκης, όταν αρρώστησε και για τη θεραπεία του ως τάμα και ευγνωμοσύνη στην Παναγία επαργύρωσε την Εικόνα της. Αυτός δέχθηκε την επίσκεψη του Μάρκου Μπότσαρη όταν προσκύνησε την Παναγία πηγαίνοντας για τη μάχη στο Κεφαλόβρυσο και αυτός διάβασε το πρώτο Τρισάγιο στο νεκρό του όταν οι σύντροφοί του τον μετέφεραν στο Μεσολόγγι και ακούμπησαν το νεκρό του Ήρωα στο νάρθηκα της Μονής.

Ιδιαίτερα ως Ηγούμενος της Μονής Προυσού συνέβαλε στην οχύρωση της Αποκλείστρας της Καστανιάς και τη συντήρηση των καταφυγόντων εκεί γυναικόπαιδων, ανταποκρινόμενος στην από 19/5/1824 επιστολή προς αυτόν του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια της επίγειας ζωής του επέστρεψε στο Άγιο Όρος όπου διήλθε εν “προσευχή και νηστεία και δάκρυσιν” και παρέδωσε το πνεύμα του πιθανότατα στα 1835 «έγκλειστος» πλέον σε κελί της Κουτλουμουσιανής Σκήτης του Αγίου Παντελεήμονος.

Εξέχουσες σύγχρονες προσωπικότητες που μελέτησαν το “Βίο και την Πολιτεία” του Κυρίλλου Καστανοφύλλη – μεταξύ των οποίων ο αείμνηστος λόγιος Πρωτοπρεσβύτερος Κων/νος Δ. Βαστάκης όπως κατέγραψε στο ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ 1978 στα ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ σελ.256) – έχουν την πεποίθηση ότι ο ΚΥΡΙΛΛΟΣ ο ΚΑΣΤΑΝΟΦΥΛΛΗΣ αφού διακρίθηκε «επ’ οσιότητι, δικαιοσύνη και αγαθότητι» και αναδείχτηκε τίμιος και δόκιμος εργάτης του αμπελώνος του Κυρίου, πρέπει να συγκαταλέγεται στο χορό των Αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας και ελπίζουμε η κατά την Εκκλησιαστική Τάξη Αγιοκατάταξή του να μη βραδύνει.

Μια τέτοια προσωπικότητα με αυτή την Εκκλησιαστική και Εθνική προσφορά σε δύσκολους καιρούς για την Εκκλησία και το Έθνος μας δεν πρέπει να αγνοείται, και μάλιστα πρέπει να τιμηθεί ξεχωριστά με την Ευκαιρία του Εορτασμού της Επετείου των 200 χρόνων της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας από τους υπευθύνους των ανωτέρω εκδηλώσεων.

Ο Δήμος Καρπενησίου το λιγότερο, οφείλει να τηρήσει την υπόσχεσή του ως ελάχιστη υποχρέωση, που έδωσε κατά τη σχετική Ημερίδα στην Καστανιά το 2014, να δώσει το όνομα του Κυρίλλου Καστανοφύλλη σε σημαντικό δρόμο της πόλης του Καρπενησίου. Τέλος, να συμβάλει στην ανάδειξη της Ιστορικής Αποκλείστρας της Καστανιάς.

Ζαχαρίας Ζηνέλης

Θεολόγος

Φεβρουάριος 2021».