Εδώ και μερικά χρόνια, οι καστανοπαραγωγοί όλης της ορεινής Ελλάδας, όπως και της Ευρυτανίας, είδαν τις καστανιές τους να παρακμάζουν και την παραγωγή τους να μειώνεται δραματικά. Στα τελικά δε στάδια, πολλοί είδαν τα δέντρα τους να ξηραίνονται ανεξήγητα γρήγορα. Η ταχύτατη αυτή καταστροφή, οφειλόταν σε πολλούς εχθρούς της καστανιάς: πρώτα εμφανίστηκε κατά την δεκαετία του 1960 το λεγόμενο “έλκος της καστανιάς”, μια ασθένεια οφειλόμενη στον ασκομύκητα Endothia parasitica. Εν συνεχεία εμφανίστηκε η ασθένειας της μελάνωσης που οφείλεται στους παθογόνους μύκητες Phytophthora cinnamomi και Phytophthora Cambivora. Και οι δύο ασθένειες προσβάλλουν σταδιακά τα δέντρα της καστανιάς μέχρι της τελικής τους νέκρωσης. Και για τις δύο ασθένειες δίνονται οδηγίες σωστής κλάδευσης και θεραπείας των προσβεβλημένων κλάδων, εφαρμογή ήπιας χημικής καταπολέμησης όπως ραντισμός με χαλκούχο σκεύασμα (αποτελεσματικό μυκητοκτόνο, που απομακρύνεται με καλό πλύσιμο).
Σχετικά πιο πρόσφατα, στους εχθρούς της καστανιάς ήρθε να προστεθεί ακόμη ένας ιδιαιτέρως επιβλαβής: επρόκειτο για το έντομο Dryocosmus kuriphilus ή όπως ονομάστηκε “σφήκα της καστανιάς”. Το εν λόγω έντομο, ιθαγενές της Κίνας έχει εισβάλει και εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Στην Ευρώπη εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2002 στην Ιταλία και έκτοτε εξαπλώθηκε και στις γειτονικές χώρες. Στη χώρα μας η παρουσία του εντόμου εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2014 στην Π.Ε. Πιερίας. Εικάζεται ότι έφτασε στην Ευρώπη “κρυμμένο” ως αυγά σε νεαρά προς φύτευση δενδρύλλια. Από εκεί και πέρα η διάδοσή του ήταν εύκολη διά της πτήσης των ενηλίκων πλέον ατόμων και της εναπόθεσης αυγών σε υγιή δέντρα.
Συνηθίζει να προσβάλει τα διάφορα είδη της καστανιάς, με επακόλουθη τη δραματική μείωση παραγωγής κάστανων έως και στο 60-85%, προκαλεί τον συνεχή μαρασμό και τη μείωση της ανάπτυξης των νέων δέντρων και στο τέλος την πλήρη εξασθένισή τους και το νέκρωμά τους. Βασικό στοιχείο για την πρόληψη της εξάπλωσης του σε νέες περιοχές είναι η αποφυγή της μεταφοράς του εντόμου με τις διάφορες ανθρωπογενείς δραστηριότητες όπως π.χ. τα μολυσμένα δενδρύλλια/εμβόλια.
Η αντιμετώπιση της σφήκας της καστανιάς αποτελεί και μεγάλη πρόκληση καθώς με χημικά και φάρμακα, έχει πολύ περιορισμένα αποτελέσματα, συνήθως προληπτικά και σχεδόν ποτέ κατασταλτικά, ενώ στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σκευάσματα. Ως μόνιμη και αποτελεσματική αντιμετώπιση “σφήκας της καστανιάς”, θεωρείται η βιολογική καταπολέμηση με τη χρήση ενός άλλου εντόμου, ενός είδους παρασίτου, του Torymus sinensis. Το εν λόγω έντομο, ένα μυγάκι στην κυριολεξία, ανταγωνίζεται και καταπολέμα την εξάπλωση της “σφήκας της καστανιάς” και προβλέπεται η διάθεσή του με την Υ.Α. υπ’ αριθμ. 10522/117908/22.9.2014 του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Στην Ευρυτανία
Για τις καστανιές της Ευρυτανίας, η προμήθεια του βιολογικού σκευάσματος, του εντόμου δηλαδή, εντάχθηκε ήδη από πέρυσι στο Τεχνικό Πρόγραμμα της Π.Ε. Ευρυτανίας με το ποσό των 30.000 ευρώ και εφαρμόστηκε σε περίπου 1.500 στρέμματα καστανοκαλλιέργειας. Μάλιστα πρόκειται για την πρώτη Περιφερειακή Ενότητα που χρηματοδότησε και εφήρμοσε το εν λόγω πρόγραμμα.
Οι παρεμβάσεις που έγιναν αφορούν τα χωριά: Προυσό, Χόχλια, Τόρνο, Δομιανούς, Αγία Παρασκευή, Δομνίστα, Αγία Τριάδα, Φουρνά, Άγιο Νικόλαο, Ραπτόπουλο, Άγιο Χαράλαμπο, Κρέντη, Τροβάτο, Βράχα, Πετράλωνα, Κρίκελλο, Στένωμα και Καστανιά.
Τον συντονισμό και την επίβλεψη της διανομής του ωφέλιμου εντόμου σε όλους τους καστανοπαραγωγούς της Ευρυτανίας είχε για δεύτερη χρονιά η Αντιπεριφερειάρχης Ορεινής – Δασικής Πολιτικής και Κτηνοτροφίας κα Κατερίνα Καλαντζή, σε στενή συνεργασία και συνεννόηση σε όλα τα στάδια με τον Αντιπεριφεριάρχη Ευρυτανίας κ. Αρη Τασιό, που είχε την ευθύνη της οργάνωσης της προμήθειας. Ενώ την όλη προσπάθεια έχει αγκαλιάσει από την αρχή και ο Περιφερειάρχης κ. Φάνης Σπανός.
Η δράση της διανομής του ωφέλιμου εντόμου έχει μεγάλη σημασία για τους καστανοπαραγωγούς καθώς η προμήθειά του με ίδια μέσα είναι δαπανηρή, ενώ αυτή τη στιγμή το κόστος αναλαμβάνει η Περιφέρεια ως έμπρακτη πράξη στήριξης των παραγωγών του πρωτογενούς τομέα.
Η κα Καλαντζή επιμένει στη σωστή εφαρμογή του ωφέλιμου εντόμου και δράττεται της ευκαιρίας να υπενθυμίσει σε όσους έλαβαν το σκεύασμα να ακολουθήσουν πιστά τις κάτωθι οδηγίες για να μη βλάψουν το ωφέλιμο έντομο. Προτρέπει να μη ραντίζουν με εντομοκτόνο μέχρι τις 15 Ιουνίου, να μη καίνε ξερά κλαδιά από Μάρτιο μέχρι Ιούνιο, να μην κλαδεύουν για 2 χρόνια αν είναι εφικτό, και αν κλαδέψουν να αφήνουν τα κλαδιά μέσα στον καστανεώνα για 6 μήνες, να μην κάνουν χορτοκοπή για να μη στερήσουν το νέκταρ των λουλουδιών που είναι βασική θρεπτική πηγή για το ωφέλιμο έντομο.
Τέλος, σύμφωνα τη θεματική αντιπ/ρχη οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να ειδοποιήσουν εγκαίρως (μπορούν να έρθουν σε επικοινωνία με το γραφείο της) καθώς η δράση θα επαναληφθεί κατά τα επόμενα δύο χρόνια. Την παρούσα χρονική στιγμή η εφαρμογή του εντόμου δεν μπορεί να επαναληφθεί καθώς είναι συγκεκριμένες οι συνθήκες υπό τις οποίες είναι δυνατή η απελευθέρωσή του. Ωστόσο σε σύντομο χρονικό διάστημα, στους κασταναπαραγωγούς θα διανεμηθεί σκεύασμα χαλκού για ραντισμό των κορμών του δέντρου για την καταπολέμηση του “έλκους” και του “μελανώματος” της καστανιάς. Η διανομή θα γίνει σε πάλι σε συνεννόηση με το γραφείο της Αντιπεριφερειάρχη Ορεινής-Δασικής Πολιτικής και Κτηνοτροφίας.
