28 Μαρτίου 2024

ΜΕΝΟΥ

Όταν στην Ευρυτανία ζούσαν… καρχαρίες. Απολιθώματα φέρνουν στο φως έναν κόσμο ολότελα διαφορετικό, από την έντυπη

Οι πέτρες «μιλούν» και μαρτυρούν όχι μόνο την ανθρώπινη εξέλιξη αλλά και την πορεία, μέσα στον χρόνο, ολόκληρου του πλανήτη. Κάποτε, πριν πολλά εκατομμύρια χρόνια, η σημερινή ευρυτανική γη ήταν θάλασσα και σε αυτή ζούσαν είδη που σήμερα έχουν εξαφανιστεί.

Μια πλούσια συλλογή από απολιθώματα που ανακάλυψε ανά την Ευρυτανία και αποκαλύπτουν σημαντικά στοιχεία για τη ζωή στον τόπο μας πριν δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, διαθέτει ο κ. Κωνσταντίνος Μπακολίτσας, Βιολόγος στη Β/θμια Εκπαίδευση και λάτρης του τόπου μας. Ψάχνοντας πετρώματα όπου έχουν διατηρηθεί τα απομεινάρια φυτών ή ζώων που ζούσαν στο μακρινό παρελθόν, φέρνει στο φως έναν θαυμαστό κόσμο, που θα μπορούσαν, όπως λέει, να φιλοξενηθούν σε ένα μουσείο στο Καρπενήσι, αποτελώντας πόλο έλξης.

Κρυμμένος θησαυρός

Από την Ανιάδα, το Μουζίλο και το Συγκρέλλο μέχρι την Ανατολική Φραγκίστα, ο κ. Μπακολίτσας, με επιμονή και υπομονή, έχει ανακαλύψει αξιόλογα απολιθώματα που μαρτυρούν την ύπαρξη ζώων και φυτών που κάποτε ζούσαν στη… θάλασσα της Ευρυτανίας. «Είναι μεγάλη η ικανοποίηση, που ίσως να αγγίζει και τα όρια του ενθουσιασμού», αναφέρει ο κ. Μπακολίτσας, «όταν σφυροκοπώντας μεγάλες πέτρινες πλάκες, να σου αποκαλύπτεται ένας κόσμος που έζησε εκατομμύρια χρόνια πριν, όταν ακόμα δεν υπήρχε χέρσος και ήταν όλη η Ελλάδα μια μεγάλη θάλασσα».

Ψάρια, σιαγόνες και λέπια ψαριών, αμμωνίτες (Gaudryceras sp.), σώματα σπονδύλων (καρχαριοειδών)

«Περίπου πριν εκατομμύρια χρόνια», λέει στα Ευρυτανικά Νέα, «η σημερινή Ευρυτανία ήταν θαλάσσιος βυθός. Τα ευρήματά μας, σε μία εκτεταμένη περιοχή του νομού, χρονολογούνται στα 70 εκατομμύρια έτη, ανήκουν στη ζώνη Μαιστρίχτιο-Δάνιο και στο Ανώτερο Κρητιδικό». Όταν ένα ζώο πεθάνει και καλυφθεί από ιζήματα, σε μικρό διάστημα, οι μύες και τα μαλακά του μέρη θα αλλοιωθούν και τέλος θα εξαφανιστούν. Όμως τα οστά του ή άλλα μέρη, αν τύχει και βρεθούν σε συγκεκριμένες συνθήκες, απολιθώνονται, δηλαδή μετατρέπονται σε πέτρες.

Έχουν ιδιαίτερη αξία, σημειώνει ο ερασιτέχνης παλαιοντολόγος, γιατί μαρτυρούν την ύπαρξη των τελευταίων ειδών-οργανισμών που έζησαν στον πλανήτη, προτού εξαφανιστεί το 70% αυτών πριν από 65 εκ. χρόνια, πιθανόν λόγω πτώσης μετεωρίτη. Τότε, χάθηκαν για πάντα οι δεινόσαυροι αλλά και πολλές ακόμα ομάδες ζώων, συμπεριλαμβανομένων των αμμωνιτών (είδος κεφαλόποδων), των πτερόσαυρων, των χορτοφάγων χελωνών και των κροκοδείλων, των περισσότερων πουλιών και διαφόρων ομάδων θηλαστικών.

Απολίθωμα από Ichthyotringidae, μια εξαφανισμένη οικογένεια ψαριών που έζησε στην Άνω Κρητιδική περίοδο

Η έρευνά του έχει φέρει στο φως υπολείμματα ψαριών -ουρές, πτερύγια και διάφορα σκελετικά μέρη, φυτών και σαρκοφάγων ζώων όπως… καρχαρίες. Ο κ. Μπακολίτσας έχει βρει δόντια από σαρκοφάγα ψάρια, που ταυτοποιούν με ασφάλεια και το είδος τους, σώματα από σπονδύλους καρχαριοειδών κ.α. Σε περιοχή ανάμεσα στην Ανιάδα και το Συγκρέλλο, σκάβοντας στο χώμα και μελετώντας (με τη χρήση ειδικών εργαλείων) πέτρες, έχει εντοπίσει πλήθος από ενδιαφέροντα απολιθώματα και μάλιστα πολύ καλά διατηρημένα, γεγονός που δίνει επιπλέον επιστημονική αξία στα ευρήματα του ευρυτανικού χώρου, όπως λέει.

Κατηγοριοποιώντας τα σημαντικότερα ευρήματά του στην Ευρυτανία, αναφέρεται στα υπολείμματα ψαριών & καρχαριών και στους αμμωνίτες -οι τελευταίοι που έζησαν στη Γη. Η συλλογή του διαθέτει και απολιθώματα ηλικίας άνω των… 200 εκατομμυρίων ετών: ανήκουν στην Τριαδική Περίοδο, βρέθηκαν στο Βελούχι και αφορούν είδος μαλάκιου (δίθυρο).

Όπως σημειώνει για την πορεία των ανακαλύψεων, πριν από δεκαετίες, όταν στον νομό άρχισαν να διανοίγονται δρόμοι και απαιτήθηκαν χωματουργικές εργασίες μεγάλης κλίμακας, ήρθαν στο φως απολιθώματα· γεωλόγοι που εργάζονταν στα έργα, έκαναν αναφορές στα συγκεκριμένα ευρήματα. Ακόμα και σήμερα, πολλοί από εμάς, έστω και εάν δεν το έχουμε αντιληφθεί, περιδιαβαίνοντας την ευρυτανική φύση πιθανόν θα έχουμε έρθει σε επαφή με κάποιο απολίθωμα ζώου ή φυτού που έζησε στον ίδιο χώρο πριν από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια. Απολιθώματα δεν υπάρχουν παντού στην Ευρυτανία, καθώς οι συνθήκες δεν ήταν παντού το ίδιο ευνοϊκές για τη δημιουργία τους.

Αμμωνίτης (Gaudryceras Grossouvre)

Μουσείο στο Καρπενήσι

Η Ευρυτανία και το Καρπενήσι θα μπορούσαν να διαθέτουν ένα πολύ αξιόλογο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, με ευρήματα που έχουν ανακαλυφθεί σε διάφορες περιοχές του νομού, αποτελώντας έναν επιπλέον πόλο έλξης για τους επισκέπτες του τόπου, επισημαίνει ο κ. Κων/νος Μπακολίτσας.

«Με δωρεές ερασιτεχνών παλαιοντολόγων απ’ όλη την Ελλάδα και με χαμηλό κόστος, θα μπορούσαμε να στήσουμε ένα μουσείο που θα διαθέτει μια πλούσια συλλογή», προσθέτει και απευθύνει κάλεσμα στην τοπική αυτοδιοίκηση να εξετάσει την πρότασή του. Στόχος θα είναι να προβληθεί, κατά κύριο λόγο, η τοπική γεωλογική ιστορία και να αναδειχθούν πτυχές της ζωής προ εκατομμυρίων ετών, γνώσεις που οι περισσότεροι αγνοούν. «Ένα πλήθος παλαιοντολογικών ευρημάτων με θαλάσσιους οργανισμούς που έζησαν στις αρχαίες θάλασσες της σημερινής ευρυτανικής γης, έχουν συλλεχθεί και μένουν αναξιοποίητα», σημειώνει.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
ΑΘΛΗΤΙΚΑ