Σε ολόκληρη την Ευρυτανία, η επέτειος των 81 χρόνων από το περήφανο ΟΧΙ του ελληνικού λαού απέναντι στον κατακτητή τιμήθηκε όπως της αρμόζει, με σεβασμό και επισημότητα.
Συγκινητικές ήταν οι εκδηλώσεις στο Κρίκελλο Ευρυτανίας, εκεί όπου στις 28 Οκτωβρίου 1942 διεξήχθη, στη θέση Κουφόβρυση, η πρώτη μάχη τμήματος του ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη απέναντι στους Ιταλούς. Είχε προηγηθεί, στις 19 Σεπτεμβρίου 1942, συμπλοκή με ιταλικό απόσπασμα 35 περίπου ανδρών στην χαράδρα της Ρεκάς στη Γκιώνα Στεφάνι κατέθεσε στο μνημείο της Κουφόβρυσης ο συναγωνιστής του Βελουχιώτη, Γιάννης Κ. Χαραλαμπόπουλος.
Ο πρώτος νεκρός
Σε εκείνη τη μάχη καταγράφηκε ο πρώτος νεκρός της αντίστασης, ο Δημήτρης Σαξώνης (Δασκαλάκης), από τα Μάρμαρα Φθιώτιδας. Αναπαύεται στο κοιμητήριο της Αγίας Παρασκευής Κρικέλλου.
«Ως πρόεδρος του Δ.Σ. του συλλόγου (σ.σ. Κρικελλιωτών)», έγραψε στο facebook ο Αθανάσιος Κ. Χαραλαμπόπουλος, «δεσμευόμαστε ότι σύντομα θα τοποθετηθεί πινακίδα διπλής όψεως στο μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, με σκοπό την ανάδειξη του μνημείου και του πρώτου Έλληνα Πατριώτη Αγωνιστή, που έδωσε τη ζωή του για τον Αγώνα και την Ελευθερία του ελληνικού λαού. Ο Δημήτρης Σαξώνης (Δασκαλάκης), απ’ τα Μάρμαρα Φθιώτιδας, που βρίσκεται ενταφιασμένος στην Αγία Παρασκευή του Κρικέλλου. Τα παραπάνω αποτελούν δέσμευση για έναν και μόνο λόγο. Προκειμένου ο καθένας περαστικός να γνωρίζει την πραγματική ιστορία του τόπου μας. Και έπεται συνέχεια ως προς τις κινήσεις ανάδειξης του Κρικέλλου και της ιστορίας του».
«Όλοι είδαν για πρώτη φορά τον πρώτο καπετάνιο να κλαίει»
Γράφει επίσης η Κατερίνα Μπαλκούρα, ιστορικός, αναρτώντας και φωτογραφίες από την απόδοση τιμών ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου, στο Κρίκελλο:
«Στο μνημείο στην Κουφόβρυση, σήμερα (σ.σ. χθες), στο σημείο που έγινε η πρώτη ανοιχτή αναμέτρηση του ΕΛΑΣ με τις δυνάμεις του Άξονα. Λάφυρο εκείνης της μάχης το περίφημο μαύρο άτι του Άρη που βλέπουμε σε όλες τις φωτογραφίες. Στο άλογο αυτό ανέβαιναν ασθενείς, τραυματίες αλλά και οι παθιασμένοι με τα άλογα σαν τον Νικηφόρο».
«Στη μάχη εκείνη», αναφέρει η ιστορικός, «είχαμε τον πρώτο νεκρό αντάρτη από ελληνική σφαίρα. Ήταν ο Δημήτρης Σαξώνης απ’ τα Μάρμαρα της Φθιώτιδας. Ήταν ο γνωστός σε όλους Δασκαλάκης που για κακή του τύχη φόραγε μια ιταλική χλαίνη, λάφυρο απ’ τη μάχη της Γκιώνας και τον πέρασαν για Ιταλό. Μετά τη μάχη οι αντάρτες μπήκαν στο χωριό με το νεκρό τυλιγμένο στη σημαία. Ο παπα-Οδυσσέας έψαλε την εξόδιο ακολουθία στον Άγιο Νικόλαο και μετά ακολούθησαν όλοι την πορεία προς την Αγία Παρασκευή στο νεκροταφείο. Τον κήδεψαν μπροστά από την κεντρική πόρτα της εκκλησίας. Γονάτισε ο Άρης, γονάτισαν όλοι και ακούστηκε σαν ύμνος το “Επέσατε Θύματα”. Ο Άρης έριξε τρεις ριπές στον αέρα. Όλοι είδαν για πρώτη φορά τον πρώτο καπετάνιο να κλαίει».
Ο δάσκαλος Βασίλης Παπανικολάου
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στον Βασίλη Παπανικολάου, τον δάσκαλο του Κρικέλλου τα χρόνια εκείνα. Γέννημα θέρμα της περιοχής, πνεύμα καλλιεργημένο και επαναστατικό, οργάνωσε στο χωριό την αντίσταση. Η φιλία του με τον Άρη Βελουχιώτη αποδείχθηκε καθοριστική.
Την 1η Ιουνίου 1942, ο Βασίλης Παπανικολάου φυγάδευσε, μαζί με άλλους ΕΑΜίτες, τον Άρη και δέκα συναγωνιστές του στο καλύβι του, κοντά στον Κρικελλοπόταμο. Τού παρέδωσε την ελληνική σημαία που ανέμιζε στο σχολείο του χωριού και έγραψε πάνω τη φράση «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ – ΕΛΑΣ». Αυτό ήταν και το πρώτο λάβαρο του θρυλικού ΕΛΑΣ με το οποίο ο Άρης μπήκε στη γειτονική Δομνίστα, έξι μέρες αργότερα, απ’ όπου ξεκίνησε η οργανωμένη αντίσταση.
(Με στοιχεία από: Σύλλογο Κρικελλιωτών, mixanitouxronou.gr, Κατερίνα Μπαλκούρα)
