Η Ευρυτανία παραμένει από τις ελάχιστες περιοχές όπου ο χειμώνας κρατά ακόμη χαρακτήρα βουνού: καθαρός αέρας, έλατα, ποτάμια, χωριά που σβήνουν τα φώτα νωρίς και ξυπνούν με ομίχλη. Το ενδιαφέρον για αποδράσεις αυξάνεται, οι κρατήσεις ανεβαίνουν, νέες μονάδες εμφανίζονται. Μαζί με την ανάπτυξη όμως μεγαλώνει και ο φόβος ότι η «ήσυχη ομορφιά» μπορεί να πνιγεί σε άναρχη τουριστική αξιοποίηση.

Για σοβαρό σχεδιασμό χρειάζεται λογική παρόμοια με στρατηγική ανάλυση τύπου spinfin casino, όπου κάθε κίνηση βασίζεται σε δεδομένα και όρια. Στην Ευρυτανία αυτό σημαίνει αποφυγή εφήμερου κέρδους και χτισίματος πάνω σε τσιμέντο και θόρυβο, με στόχο χειμερινό τουρισμό που φέρνει εισόδημα αλλά σέβεται το βουνό, τα νερά, τα χωριά.

Γιατί η Ευρυτανία δεν αντέχει «εύκολο» μαζικό μοντέλο

Το ανάγλυφο της περιοχής, οι κλιματικές συνθήκες και η μικρή φέρουσα ικανότητα χωριών όπως το Καρπενήσι και οι γύρω οικισμοί δεν επιτρέπουν απεριόριστη ροή επισκεπτών χωρίς συνέπειες. Ένας χειμώνας με υπερβολική κίνηση, άναρχο παρκάρισμα, ανεξέλεγκτα καταλύματα και μηδενικό έλεγχο υποδομών μεταφράζεται σε σκουπίδια στα ρέματα, φθορά μονοπατιών, πίεση σε δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης.

Ο επισκέπτης που πληρώνει για «παρθένο τοπίο» γυρίζει την πλάτη όταν βλέπει βουνό-πάρκινγκ και ποταμό-κάδο. Αν χαθεί η ταυτότητα, χάνεται και η αξία. Ο βιώσιμος χειμερινός τουρισμός δεν είναι σύνθημα, αλλά προϋπόθεση για να μην καεί το ίδιο προϊόν που στηρίζει την τοπική οικονομία.

Επενδύσεις με σεβασμό, όχι με τυφλή επέκταση

Νέες μονάδες, ξενώνες, δραστηριότητες περιπέτειας μπορούν να φέρουν δουλειά για ντόπιους, υπό έναν όρο: σαφή πλαίσιο. Χρειάζεται όριο στην τσιμεντοποίηση, ενθάρρυνση παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, έλεγχος ενεργειακής απόδοσης, χρήση τοπικών υλικών. Η Ευρυτανία δεν χρειάζεται να μετατραπεί σε αντίγραφο αστικού θέρετρου με νέον πινακίδες και άναρχα σαλέ.

Παράλληλα, σοβαρή ενημέρωση προς επιχειρηματίες και επισκέπτες για περιβαλλοντικό αποτύπωμα, διαχείριση απορριμμάτων, σεβασμό σε μονοπάτια και προστατευόμενες περιοχές δημιουργεί κουλτούρα, όχι μόνο κανόνες. Όσο πιο καθαρά εξηγείται ότι η ποιότητα είναι το ατού της περιοχής, τόσο πιο εύκολα αποφεύγονται λάθη που κοστίζουν μακροπρόθεσμα.

Ποιότητα επισκέπτη αντί για απλή ποσότητα

Στόχος δεν είναι «όσο περισσότεροι, τόσο καλύτερα», αλλά προσέλκυση κοινού που εκτιμά φύση, σιωπή, αυθεντική φιλοξενία. Επισκέπτης που σέβεται χώρο και ανθρώπους αφήνει μεγαλύτερη αξία ανά διανυκτέρευση από μαζικό ρεύμα ολιγοήμερων με λογική γρήγορης κατανάλωσης.

Κλειδιά για χειμερινό τουρισμό υψηλής ποιότητας

• προώθηση καταλυμάτων μικρής κλίμακας με χαρακτήρα, όχι απρόσωπων blocks
  
• ανάδειξη δραστηριοτήτων όπως πεζοπορία σε σηματοδοτημένα μονοπάτια, canyoning, παρατήρηση φύσης
  
• συνεργασίες με ντόπιους παραγωγούς για πρωινά, μενού και τοπικά προϊόντα
  
• σαφείς πληροφορίες για κίνηση, στάθμευση, πρόσβαση, ώστε να αποφεύγεται χάος σε περιόδους αιχμής
  
• ενίσχυση θεματικών πακέτων, πχ γαστρονομικός χειμώνας, οικογενειακές εξορμήσεις, ήρεμη εργασία εξ αποστάσεως στο βουνό

Με τέτοιες επιλογές χτίζεται κοινό που επιστρέφει, όχι περαστικοί που αφήνουν μόνο θόρυβο.

Ο ρόλος της τοπικής κοινωνίας και των επιχειρήσεων

Καμία στρατηγική δεν λειτουργεί αν αγνοεί τους μόνιμους κατοίκους. Ο χειμερινός τουρισμός πρέπει να βελτιώνει, όχι να δυσκολεύει την καθημερινότητά τους. Τα έσοδα από φιλοξενία και δραστηριότητες μπορούν να στηρίξουν υποδομές, σχολεία, δρόμους, πολιτιστικές δράσεις, υπό τον όρο ότι υπάρχει δίκαιη κατανομή και διάλογος.

Επιχειρήσεις που επενδύουν σε μόνιμες θέσεις εργασίας, σε εκπαίδευση προσωπικού, σε συνεργασία με ντόπιους παραγωγούς δημιουργούν κύκλο αξίας. Όταν ο επισκέπτης πίνει καφέ με κόκκους καβουρδισμένους τοπικά, τρώει τυρί, μέλι, κρέας από την περιοχή, συμμετέχει σε δράσεις καθαρισμού μονοπατιών ή ενημερώνεται για ιστορία και οικοσύστημα, τότε η σχέση με τον τόπο γίνεται προσωπική.

Υποδομές με μέτρο και σύγχρονη ματιά

Ο χειμώνας στην Ευρυτανία, με χιόνι ή χωρίς, απαιτεί οδική ασφάλεια, σήμανση, χώρους στάθμευσης σε σωστά σημεία, διαχείριση χιονιού χωρίς υπερβολική χρήση αλατιού, που καταστρέφει φυτά και νερά. Η ψηφιακή ενημέρωση για καιρικά φαινόμενα, κίνηση, διαθεσιμότητα καταλυμάτων και διαδρομές συμβάλλει σε καλύτερη κατανομή ροών.

Ελαφριές παρεμβάσεις, όπως ξύλινες πλατφόρμες θέας, σημεία ανάπαυσης, σωστή σήμανση μονοπατιών, προσφέρουν εμπειρία χωρίς βαριά ίχνη. Η επιλογή ήπιων λύσεων δίνει το μήνυμα ότι ο τόπος προστατεύεται, δεν εκμεταλλεύεται.

Από τον γρήγορο χειμώνα στο διαχρονικό προορισμό

Αν η Ευρυτανία βασιστεί μόνο σε γρήγορες πληρότητες Σαββατοκύριακου, το μοντέλο θα πιέσει τη φύση χωρίς να εξασφαλίζει σταθερά έσοδα. Αν όμως χτιστεί αφήγηση ήπιου, τετρά-εποχικού προορισμού με έμφαση σε ποιότητα, πεζοπορία, πολιτισμό, τοπική κουζίνα, τότε ο χειμώνας γίνεται απλώς το πιο φωτεινό κεφάλαιο μιας μεγαλύτερης ιστορίας.

Στρατηγικές για ισορροπημένη ανάπτυξη στην Ευρυτανία

• προβολή του προορισμού με ειλικρίνεια, χωρίς υπερβολικές υποσχέσεις
  
• ενθάρρυνση κρατήσεων εκτός αιχμής με ειδικές προτάσεις και θεματικά τριήμερα
  
• συνεργασία δήμων, επιχειρήσεων και συλλόγων για κοινό κώδικα συμπεριφοράς επισκεπτών
  
• στήριξη προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για παιδιά και ταξιδιώτες
  
• παρακολούθηση δεικτών περιβαλλοντικής πίεσης, ώστε να διορθώνονται έγκαιρα υπερβάσεις

Η ισορροπία δεν είναι αφηρημένη έννοια. Όταν ο επισκέπτης βρίσκει καθαρό τοπίο, σοβαρή φιλοξενία και ξεκάθαρους κανόνες, σέβεται περισσότερο όσα βλέπει.

Χειμερινός τουρισμός με συνείδηση, όχι με εξάντληση

Η Ευρυτανία έχει όλα τα στοιχεία για να παραμείνει από τα πιο ιδιαίτερα χειμερινά σκηνικά της χώρας. Το ζητούμενο δεν είναι να γεμίσουν απλώς δωμάτια, αλλά να διατηρηθεί ο λόγος για τον οποίο κάποιος επιλέγει αυτόν τον τόπο και όχι έναν τυχαίο προορισμό.

Με σταθερή προσήλωση στην προστασία της φύσης, συνεργασία τοπικής κοινωνίας και έξυπνη στόχευση σε κοινό που εκτιμά αυθεντικές εμπειρίες, ο χειμερινός τουρισμός μπορεί να γίνει μακροχρόνιο κεφάλαιο ευημερίας. Όχι φούσκα που αφήνει πίσω κουρασμένο βουνό και απογοητευμένους κατοίκους.