Υπάρχει κάτι περίεργα γνώριμο στον τρόπο που το Χόλιγουντ μιλάει για το ρίσκο. Σχεδόν κάθε μεγάλη ταινία που έχει μείνει στο μυαλό μας ακουμπά κάπου αυτή την παλιά ανθρώπινη εμμονή με το «να τολμήσεις λίγο παραπάνω». Μερικές φορές το ρίσκο παρουσιάζεται σαν τεράστιο παζλ, άλλες φορές σαν καθαρή παρόρμηση, και άλλες σαν αναπόφευκτο βήμα για να προχωρήσει η ιστορία. Κι όσο κι αν προσπαθούμε να το δούμε σαν απλό σενάριο, η αλήθεια είναι πως αυτές οι εικόνες, αυτές οι δραματικές αποφάσεις των ηρώων, κολλάνε μέσα μας χωρίς να το πολυσκεφτούμε. Μας μαθαίνουν – με τον δικό τους θεατρικό τρόπο – τι σημαίνει τόλμη, τι σημαίνει λάθος, τι σημαίνει να μετράς πιθανότητες χωρίς καν να έχεις αριθμητική μπροστά σου.

Η επίδραση του κινηματογράφου στη σύγχρονη καθημερινότητα

Αν παρατηρήσει κανείς την εποχή μας, θα δει ότι η γοητεία του ρίσκου υπάρχει παντού: από μικρές αποφάσεις μέχρι αυθόρμητες επιλογές που παίρνουμε απλά επειδή μας «τρώει» εκείνη η εσωτερική σπίθα. Και μέσα στη ροή της ψηφιακής ζωής, όπου τα πάντα γίνονται μέσω κινητού, υπάρχει αυτή η τάση για άμεση πρόσβαση και εμπειρίες που δεν απαιτούν τίποτα παραπάνω από ένα άγγιγμα στην οθόνη.

Εκεί ακριβώς βλέπουμε και την άνοδο επιλογών όπως τα καζίνο mobile, που προσφέρουν ευκολία, ταχύτητα και πλήρη λειτουργικότητα μέσα από κινητές συσκευές. Τα τελευταία χρόνια οι εκδόσεις για κινητά έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε οι παίκτες να απολαμβάνουν τις αγαπημένες τους επιλογές από το κινητό ή το tablet, με ποιότητα και ασφάλεια αντίστοιχη με έναν υπολογιστή. Τα ελληνικά mobile περιβάλλοντα συνδυάζουν ευκολία και ποικιλία, επιτρέποντας εμπειρίες οπουδήποτε, χωρίς περιορισμούς. Αυτό όλο ταιριάζει απόλυτα με τον ρυθμό της εποχής – άμεση δράση, εύκολες διαδικασίες, και μηδενική ανάγκη αναμονής.

Η γοητεία του ήρωα που «ρισκάρει»

Οι ταινίες φτιάχνουν έναν τύπο χαρακτήρα που μας γοητεύει εδώ και δεκαετίες: τον ήρωα-αουτσάιντερ. Αυτόν που δεν φοβάται να πάρει την απόφαση που όλοι οι άλλοι αποφεύγουν. Ίσως είναι τζογαδόρος, ίσως είναι πράκτορας που βουτάει στα βαθιά, ίσως ένας τύπος που παλεύει με τον χρόνο. Το θέμα είναι ότι αυτός ο ήρωας μάς αγγίζει γιατί κάπου μέσα μας όλοι κουβαλάμε μια μικρή δόση από αυτή την παρόρμηση.

Κάποια φιλμ παρουσιάζουν το ρίσκο με τρομερή ακρίβεια – μαθηματικές αναλύσεις, στρατηγικές, πιθανότητες. Άλλα το πάνε πιο συναισθηματικά: το ρίσκο ως ελευθερία, ως επιλογή που ορίζει τον χαρακτήρα. Και τα δύο όμως, χωρίς εξαίρεση, επηρεάζουν το πώς βλέπουμε την έννοια της τύχης στην καθημερινontology.

Πώς οι ταινίες μάς «μαθαίνουν» να βλέπουμε την τύχη

Ο κινηματογράφος δεν λειτουργεί απλά σαν καθρέφτης, αλλά σαν ενισχυτής των ενστίκτων μας. Οι ήρωες ρισκάρουν, αποτυγχάνουν, σηκώνονται, ξαναδοκιμάζουν. Και εμείς – χωρίς καν να το καταλάβουμε – παίρνουμε μαθήματα.

Δύο βασικές κινηματογραφικές επιρροές:

• Η ιδέα ότι η τύχη δεν είναι τυχαία, αλλά αποτέλεσμα τόλμης.
• Η πεποίθηση ότι τα λάθη δεν είναι τέλος, αλλά βήμα προς την εμπειρία.

Αυτά τα δύο, όσο και να φαίνονται απλά, καλλιεργούνται μέσα από ιστορίες που ζουν δεκαετίες στη μεγάλη οθόνη.

Το ρίσκο ως στοιχείο αφήγησης

Όταν μια ταινία θέλει να χτίσει ένταση, το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να βάλει τον ήρωα απέναντι σε μια απόφαση που μπορεί να τα τινάξει όλα στον αέρα. Κι εδώ εμφανίζονται οι πιο ενδιαφέρουσες κινηματογραφικές στιγμές: οι σκηνές που δεν ξέρεις αν το αποτέλεσμα θα τον δικαιώσει ή θα τον καταστρέψει.

Αυτή ακριβώς η αβεβαιότητα είναι που κάνει τον θεατή να νιώθει πιο κοντά στην ιστορία. Κι έτσι, χωρίς να το καταλάβεις, αρχίζεις να συσχετίζεις το ρίσκο με την εξέλιξη.

Τρία σημαντικά στοιχεία που καθορίζουν το «κινηματογραφικό ρίσκο»:

• Ο χρόνος: όσο πιο λίγος, τόσο μεγαλύτερη η ένταση.
• Η συνέπεια: το αποτέλεσμα επηρεάζει όχι μόνο τον ήρωα, αλλά και όσους τον περιβάλλουν.
• Το προσωπικό κίνητρο: ο λόγος πίσω από το ρίσκο είναι αυτό που το κάνει αληθινό.

Γιατί μάς αρέσουν οι ιστορίες με υπολογισμό και τύχη

Κάτι μέσα μας βρίσκει απολαυστικό το να βλέπει ανθρώπους να ζυγίζουν τη λογική απέναντι στο ένστικτο. Μοιάζει με μικρογραφία της ίδιας της ζωής. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αγαπά τον συνδυασμό «δοκιμάζω – αποτυγχάνω – ξανασηκώνομαι». Οι περισσότερες καλές ταινίες το γνωρίζουν αυτό και το χτίζουν κομμάτι-κομμάτι.

Παράλληλα, ο υπολογισμός – είτε μαθηματικός είτε ψυχολογικός – προσθέτει στη δράση έναν ρεαλισμό που μάς κάνει να πιστεύουμε πως όσα βλέπουμε θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις, να συμβούν και εκτός οθόνης.

Επιρροές στην καθημερινότητα

Το πώς συμπεριφερόμαστε στη ζωή συχνά έχει σχέση με τις εικόνες που βλέπουμε στη μεγάλη οθόνη. Όχι με την έννοια της μίμησης, αλλά με την έννοια της διαχείρισης των πιθανοτήτων. Οι ταινίες μάς μαθαίνουν ότι κάθε κίνηση έχει συνέπεια, ότι το ρίσκο είναι αναγκαίο κομμάτι προόδου και ότι η αποτυχία δεν είναι στίγμα.

Πώς αυτό μεταφέρεται στην πραγματικότητα:

• Λαμβάνουμε πιο συνειδητές αποφάσεις.
• Αξιολογούμε την πιθανότητα λάθους χωρίς πανικό.
• Βλέπουμε την τύχη σαν εργαλείο, όχι σαν εμπόδιο.

Είδη ταινιών και το είδος ρίσκου που προβάλλουν

Επίλογος

Ο κινηματογράφος πάντοτε είχε την ικανότητα να πιάνει τον παλμό της εποχής. Οι ιστορίες που αγαπάμε δεν είναι τυχαίες. Είναι γεμάτες ρίσκο, τύχη, λάθη, σωστές και λάθος κινήσεις. Και μέσα από αυτές – έστω ασυναίσθητα – μαθαίνουμε τρόπους να αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητα. Άλλες φορές με προσοχή, άλλες με τόλμη, κι άλλες με εκείνη τη μυστήρια αίσθηση πως η τύχη μπορεί να αλλάξει με μια μόνο κίνηση, όπως ακριβώς και στις ταινίες.