Στις μεγάλες εταιρείες, όταν πρόκειται να γίνει πρόσληψη ενός σημαντικού στελέχους, εκτός από το πλούσιο βιογραφικό των υποψηφίων, εκείνο που ζητά η διοίκηση, είναι η ύπαρξη οράματος.
Πρέπει δηλαδή ο νεοπροσλαμβανόμενος να έχει μεγάλες απαιτήσεις από τη ζωή και να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στην εταιρεία που πρόκειται να αναλάβει δουλειά, και ακόμα περισσότερο να επιθυμεί να τη φέρει στις πρώτες θέσεις τις αγοράς. Κι αυτό διότι χωρίς όραμα η εταιρεία όχι μόνο δεν πρόκειται να πάει μπροστά, αλλά το πιο πιθανό είναι να χάσει κι αυτό το μερίδιο της αγοράς που διαθέτει ήδη.
Δεν είναι τυχαίο, ότι η εφημερίδα που φιλοξενεί τόσα χρόνια τώρα στις σελίδες της την «Τρίτη Ματιά», όταν ξεκινούσε, στο πρώτο – πρώτο κιόλας φύλλο της σημείωνε το όραμά της. Δεν είχε στόχο και μόνο την εμπορική επιτυχία. Και γι’ αυτό πήρε και το πρώτο πανελλήνιο βραβείο.
Η Γκούγκλ, η τεράστια αυτή διαδικτυακή επιχείρηση, όταν ξεκινούσε δεν στόχευε στο να γίνει μεγάλη. Στόχευε απλά στο να καλύψει το κενό που υπήρχε τότε στο ίντερνετ σε σχέση με την ανακάλυψη της πληροφορίας που μέρα με την ημέρα διογκωνόταν σε τέτοιο βαθμό που έπαυε πλέον να είναι χρήσιμη. Είχε όραμα και στόχους, την επίτευξη των οποίων, όλες οι δυσκολίες, όλοι οι αντίπαλοι, του ίδιου του Μπιλ Γκέιτς συμπεριλαμβανομένου, αλλά και όλα τα εμπόδια δεν κατάφεραν να εμποδίσουν.
Όταν πριν 120 χρόνια ο Χαρίλαος Τρικούπης αναλάμβανε την πρωθυπουργία της Ελλάδας, είχε όραμα. Σκέφτηκε να ανοίξει την διώρυγα της Κορίνθου, σκέφτηκε να αποξηράνει τη λίμνη της Κωπαΐδας, σκέφτηκε να φτιάξει σιδηροδρομικές γραμμές που θα ένωναν τη Θεσσαλία με την Πελοπόννησο. Δεν είχε χρήματα για να τα καταφέρει, οπότε πήρε δάνεια. Δεν απέδωσαν οι επενδύσεις του, οπότε το κράτος χρεοκόπησε.
Βρήκαν αδύναμη την Ελλάδα η Τούρκοι και θέλησαν να ξαναπάρουν τη Θεσσαλία. Δεν τα καταφέραμε και χάσαμε στον πόλεμο και αναγκαστήκαμε να τους πληρώσουμε πολεμικές αποζημιώσεις. Για να βρούμε τα χρήματα έπρεπε να δανειστούμε. Και για να μας δανείσουν οι ξένοι, ανέλαβαν οι ίδιοι τη διοίκηση του κράτους και έπαιρναν μόνοι τους όσα χρήματα μπορούσαν να μαζευτούν κάθε χρόνο. Και φυσικά επενέβαιναν και στην πολιτική ζωή. Εντούτοις, αυτά τα μαύρα αποτελέσματα της χρεοκοπίας πέρασαν, ξεχάστηκαν. Η Ελληνική Ιστορία έχει πολλές σελίδες για να αξίζει να αφιερωθεί περισσότερο από μία παράγραφος στο «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Τρικούπη.
Κι όμως, τα τρένα, η διώρυγα και αποξηραμένη λίμνη της Κωπαΐδας εξακολουθούν και σήμερα να επηρεάζουν και να διευκολύνουν τις ζωές των Ελλήνων. Στα χρόνια που ακολούθησαν ήταν αυτά ακριβώς τα μεγαλεπήβολα έργα που οδήγησαν την ελληνική οικονομία στην άνθιση και έφεραν την ανάπτυξη.
Δυστυχώς, κι ενώ πέρασαν από τότε 120 χρόνια, οι σημερινοί επίγονοι του Τρικούπη, δεν διδάσκονται από την Ιστορία. Διότι και σήμερα είμαστε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας (κι αν δεν υπήρχε το ευρώ, θα μας έκλαιγαν ήδη οι ρέγγες), όμως σήμερα δεν υπάρχει όραμα. Αυτό που υπάρχει είναι ένας συνεχής διαγκωνισμός για το ποιος θα διαχειριστεί καλύτερα τις απανωτές κρίσεις, ποιος θα κοστολογήσει καλύτερα τις όποιες οικονομικές παραχωρήσεις θα κάνει στα «αδύνατα στρώματα», και ποιος θα «περάσει» πιο ανώδυνα τα μέτρα στους φτωχούς. Καμία αναφορά σε κάποιο νέο ελληνικό όνειρο, σε μια νέα Μεγάλη Ιδέα.
Φυσικά κανείς σήμερα δεν πρόκειται να κάνει λόγο για αλύτρωτες πατρίδες, για κόκκινες μηλιές και για δαμάλια που θα πνιγούν στο αίμα. Η «Ελλάς των πέντε θαλασσών και των τριών ηπείρων» έχει προ πολλού χάσει το βασίλειό της.
Όμως, ένα σημερινό όραμα θα περιλάμβανε τη ραγδαία ανάπτυξη στο πεδίο της «πράσινης» οικονομίας, κυριαρχία στον κόσμο της πληροφορίας σε παγκόσμιο επίπεδο, κατάκτηση της πρώτης θέσης στη ναυτιλία, ανάδειξη σε πρώτη παγκόσμια τουριστική επιλογή. Κι όμως όλα αυτά παραμένουν σκέτα λόγια, κούφιες κουβέντες αιθεροβαμόνων καλαμαράδων που συγγράφουν τα προεκλογικά φυλλάδια των κομμάτων, τα οποία θάβονται κάθε φορά για να ακουστούν και πάλι ανάμεσα στο θόρυβο των μικροφωνικών εγκαταστάσεων, των σημαιών που πάλλονται πολύχρωμες και τον ορυμαγδό των «πολιτισμένων» και κονσερβοποιημένων τηλεοπτικών αναμετρήσεων.
Όταν οι επαναστάτες στο Γουδί, κάλεσαν το 1909, τον Βενιζέλο, για να αναλάβει την πολιτική διαχείριση του τόπου, εκείνος δεν ήλθε στην Αθήνα για να εξαργυρώσει τον αγώνα του στην Κρήτη με παράσημα και παράτες. Ήρθε έχοντας κατά νου να προσφέρει στον τόπο την ευκαιρία να ξαναγεννηθεί. Κι επειδή αυτό ήθελε να κάνει, κι επειδή ήταν ικανός, τελικά το κατάφερε.
Τούτοι οι πολιτικοί της σημερινής γενιάς, που σπούδασαν στο Χάρβαρντ και στην Οξφόρδη πολιτική θεωρία και μάθανε απ’ έξω κι ανακατωτά τον βίο και τα έργα του Βενιζέλου και άλλων ομοίων του, δεν μπόρεσαν να κάνουν κτήμα τους ένα και μόνο χαρακτηριστικό τους: την ύπαρξη οράματος! Δυστυχώς, όσο και να μιμηθεί κανείς τα πρότυπα, δεν πρόκειται ποτέ να καταφέρει να τους μοιάσει ούτε στο μικρό τους δαχτυλάκι.
Ποσώς βέβαια ενδιαφέρει τους πολίτες αν ο Μητσοτάκης ή ο Ανδρουλάκης ή ο Τσίπρας κάνουν πετυχημένη καριέρα στην πολιτική. Εκείνο που τους ενδιαφέρει, είναι όταν η Ιστορία κάνει τον απολογισμό της, οι ίδιοι οι πολίτες και η εποχή τους, να μην περιλαμβάνονται σε μια μικρή μόνο παράγραφο. Πώς να απαιτήσεις όμως όραμα και πρωτότυπες ιδέες από αυτούς που εκλέγονται στην Αθήνα, όταν κι εδώ στον τόπο μας δεν μπορούμε να βρούμε υποψήφιους που να έχουν ένα αντίστοιχο όραμα; Πώς να απαιτήσεις μεγαλοϊδεατισμό από τους πολιτικούς μας, όταν η ψυχή του καθενός από μας είναι μαυρισμένη και δεν έχουμε διάθεση να δεχτούμε όποιον φέρνει κάτι καινούριο;
Σκεφτείτε τι είχε να ακούσει κάποιος αν σκέφτονταν να προτείνει ένα παγοδρόμιο στο Καρπενήσι το χειμώνα, ή να έρχονταν με μια συγκεκριμένη χρηματοδοτική πρόταση για το έρμο τελεφερίκ προς το Βελούχι. Σύσσωμοι θα πέφταμε να τον φάμε.
Αλλά είπαμε… Όταν λείπει η ελπίδα και η πίστη, είναι πολύ πιο εύκολο να εξαπολύεις έναν ειρωνικό χαρακτηρισμό και να ξεμπερδεύεις με κάποιους ανόητους που τολμούν ακόμη να ονειρεύονται. Όταν έχεις ταυτίσει την πορεία σου με την στήριξη του ΤΕΙ ή με το αν ο Μπακογιάννης παρίσταται στην υπογραφή της σύμβασης του δρόμου Λαμία – Καρπενήσι, τότε ο μόνος άχαρος ρόλος που σου πρέπει και που σου μένει να υλοποιήσεις είναι του απλού διαχειριστή. Όμως κανείς διαχειριστής, όσο μεγάλη και αν είναι η πολυκατοικία του, δεν έμεινε στην Ιστορία γιατί αγόρασε το φτηνότερο πετρέλαιο ή γιατί είχε καθαρές τις σκάλες στο κλιμακοστάσιο!
Δυστυχώς η κρίση που βιώνει σήμερα η ελληνική κοινωνία δεν είναι μόνο οικονομική. Δεν είναι μόνο κρίση ηθικής και θεσμών. Δεν είναι μόνο κρίση δυσπιστίας. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι σήμερα υπάρχει έλλειμμα αισιοδοξίας και προοπτικής στο όνειρο. Κι ακόμη χειρότερο είναι ότι στερέψαμε από Βενιζέλους και Καραμανλήδες – παρ’ όλο που γεμίσαμε συνώνυμούς τους…
