«Εαρινά τοπία, κείμενα και φωτογραφίες / Η δημοτική εκπαίδευση στο Καρπενήσι 1900-2021» και «Το αλληλοδιδακτικό σχολείο του Καρπενησίου / Η δημοτική εκπαίδευση στο Καρπενήσι τον 19ο αιώνα», τιτλοφορούνται τα δύο νέα βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα με δαπάνη Ιδρύματος Γαζή – Τριανταφυλλοπούλου. Με κοπιώδη και επίμονη έρευνα, οι συγγραφείς κατάφεραν να παραδώσουν στο αναγνωστικό κοινό τις πιο σημαντικές πτυχές της δημοτικής εκπαίδευσης στο Καρπενήσι από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι σήμερα.
Το αλληλοδιδακτικό σχολείο του Καρπενησίου
Στο Καρπενήσι και σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της επανάστασης, δεν υπήρχε καμία οργανωμένη σχολική μονάδα και δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε ότι όταν ιδρύθηκε το ανεξάρτητο κράτος η ελληνική εκπαίδευση βρισκόταν στο έτος μηδέν, γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της («Το αλληλοδιδακτικό σχολείο του Καρπενησίου») η Μαρία – Αθανασία Ευαγγελοδήμου.
Το 1835, επανιδρύθηκε στο Καρπενήσι το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο και ήταν το μόνο σε όλη την Ευρυτανία. Οι άλλοι δήμοι απέκτησαν αλληλοδιδακτικά σχολεία μετά το 1838. Στο Σχολείο φοιτούσαν πολλά αγόρια και λίγα κορίτσια. Το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων ξεκίνησε τα μαθήματα τον Απρίλιο του 1855, ενώ το Ελληνικό Σχολείο είχε ιδρυθεί από τον Σεπτέμβριο του 1836. Ο ζήλος των δασκάλων, η επιμέλεια και η αποδοτικότητα των μαθητών, σημειώνει, αποτυπώνονται μέσα από επιστολές και εκθέσεις εξετάσεων. Θεμιτές ενέργειες αλλά και αθέμιτες επεμβάσεις των κοινοτικών αρχών στα σχολεία, απογοητεύσεις των δασκάλων και δραστηριοποιήσεις των γονέων να υποστηρίξουν τον αγαπημένο τους δάσκαλο μας δίνουν ανάγλυφα το κλίμα της εποχής.
Στο πέρασμα των χρόνων, τονίζει η συγγραφέας, τα σχολεία του Καρπενησίου θα ακολουθήσουν τις εκπαιδευτικές αλλαγές, υποβιβασμούς και προαγωγές, και το διδακτήριο τους θα γνωρίσει φθορές από τον χρόνο και τη χρήση, επισκευές και καταστροφές. Τα τωρινά δημοτικά σχολεία της πόλης, κτισμένα σε άλλες γειτονιές, δεν διατήρησαν καμία μνήμη του μακρινού παρελθόντος. Ούτε ένα έγγραφο δεν σώθηκε στο Καρπενήσι ή στην Ευρυτανία που να μιλά για τα τότε σχολεία (…).
Η όλη εργασία διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες, που ακολουθούν τις πολιτειακές μεταβολές: Στην πρώτη ενότητα, καποδιστριακή περίοδο, παρατίθενται οι προσπάθειες για την επανασύσταση σχολείου και συγκεκριμένα την περίοδο 1828-1830 και η λειτουργία του το 1830. Η δεύτερη ενότητα, οθωνικοί χρόνοι, διαιρείται σε τρία κεφάλαια που αντιστοιχούν στις τρεις δεκαετίες από το 1834 έως το 1860 και η τρίτη ενότητα, που αντιστοιχεί στην περίοδο βασιλείας του Γεωργίου Α’, διαιρείται σε τέσσερα κεφάλαια.
