Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, το 1ο Δημοτικό Σχολείο Καρπενησίου διοργάνωσε ημερίδα με βιωματικές δράσεις σε όλους τους μαθητές του σχολείου. Τις δράσεις σχεδίασαν, υλοποίησαν και συντόνισαν οι εκπαιδευτικοί Γιαννουλάκου Βασιλική (εκπαιδευτικός Τμήματος Ένταξης), Καώνη Αγγελική (Ειδική Παιδαγωγός), Τασιού Ευγενία (Κοινωνική Λειτουργός) και Περήφανου Αθηνά (Ψυχολόγος). Βασικός στόχος ήταν η ευαισθητοποίηση και κατ’ επέκταση η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης στους μαθητές και τις μαθήτριες όλων των τάξεων.
Όταν αναφερόμαστε σε ειδικές ανάγκες εννοούμε κάθε πνευματική η σωματική αναπηρία η οποία χρίζει ειδικής μεταχείρισής ώστε το άτομο να αναπτύξει ισότιμα όλες τις ικανότητες του και να ενταχθεί στη κοινωνία. Αυτές μπορεί να είναι αισθητηριακές (τύφλωση, κώφωση), σωματικές αναπηρίες (εγκεφαλική παράλυση, ακρωτηριασμένα άκρα), νοητική καθυστέρηση, χρωμοσωμικα σύνδρομα, Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (αυτισμός), ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (Δυσλεξία, κ.λπ.) και κάποιες ψυχιατρικές διαταραχές. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ (2014), γύρω στο 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κάποιας μορφής αναπηρία, το 80% των οποίων ζει στις αναπτυσσόμενες χώρες. Στην χώρα μας υπολογίζεται ότι 1 εκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν από κάποια μορφή αναπηρίας.
Οι δράσεις έλαβαν χώρα σε δύο συναντήσεις με τους μαθητές. Στόχος της πρώτης συνάντησης ήταν η εστίαση της προσοχής των μαθητών στα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ανθρώπων με αναπηρία. Πιο συγκεκριμένα, στις μεγάλες τάξεις έγινε προβολή ταινιών μικρού μήκους και εκπαιδευτικών βίντεο όπου προβάλλονταν άτομα με διάφορες αναπηρίες, οι οποίοι έχουν επιτύχει σε διάφορους επαγγελματικούς, αθλητικούς και καλλιτεχνικούς τομείς. Στις μικρότερες τάξεις πραγματοποιήθηκε αφήγηση παραμυθιών με κεντρικό θέμα την αναπηρία και τη διαφορετικότητα, δημιουργία κολλάζ με ζωγραφιές ανθρώπων με αναπηρίες και δόθηκαν φύλλα εργασίας όπου οι μαθητές κατέγραψαν τις δικές τους ιδέες σχετικά με το τι θα μπορούσε να κάνει ο καθένας μας για τα άτομα με αναπηρία, η πολιτεία, το εκπαιδευτικό σύστημα και γενικότερα η κοινωνία. Τέλος, πραγματοποιήθηκε ανοιχτός διάλογος και συζήτηση με τα παιδιά για προσωπικές εμπειρίες και βιώματα σχετικά με την επαφή τους με άτομα με κάποια αναπηρία. Συνοψίζοντας με το μήνυμα που τελείωσε ο ανοιχτός διάλογος, η αναπηρία δεν είναι επιλογή, η αποδοχή της όμως είναι.
Σε μια δεύτερη συνάντηση, οι μαθητές προσέγγισαν την κάθε μορφή αναπηρίας χωριστά μπαίνοντας για λίγα λεπτά στην θέση ενός ανάπηρου ατόμου. Οι δράσεις ήταν ανάλογες με το ηλικιακό επίπεδο των μαθητών. Ξεκινώντας με τις ορατές αναπηρίες, και συγκεκριμένα τις κινητικές αναπηρίες, τα παιδιά κλήθηκαν, χωρίς να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους, να τοποθετήσουν μικρά κομματάκια χαρτιού σε ένα πλαστικό δοχείο, έχοντας στο στόμα τους ένα βοηθητικό καλαμάκι.
Έπειτα ακολούθησε συζήτηση και βιωματική δράση σχετική με τις οπτικές αναπηρίες. Με δεμένα μάτια παρατάχθηκαν όλοι γύρω από μεγάλα τραπέζια. Οι εκπαιδευτικοί περνούσαν δίπλα από κάθε παιδί, το ακουμπούσαν στον βραχίονα, του ζητούσαν να ψηλαφίσει διάφορα παιχνίδια μέσα από ένα σακουλάκι και να τα αναγνωρίσει. Οι λανθασμένες και οι σωστές προβλέψεις, συγκεντρώνονταν αντίστοιχα σε δυο πλαστικά δοχεία.
Σε δεύτερο χρόνο δόθηκε ένα χαρτί σε σχήμα πετάλου λουλουδιού. Ζητήθηκε από κάθε παιδί, με κλειστά μάτια, να γράψει το όνομα του, να οδηγηθεί σε ένα σημείο της αίθουσας όπου ήταν αναρτημένο ένα χάρτινο λουλούδι και να κολλήσει εκεί το πέταλό του. Πόσο «ολοκληρωμένη» μπορεί να βγει μια κατασκευή αφίσας όταν δεν μπορούμε να δούμε; Τελικά, τα πέταλα είναι τόσο απλό να κολληθούν γύρω από τη γύρη; Η ίδια δραστηριότητα στις μεγάλες τάξεις διαφοροποιήθηκε με τον εξής τρόπο: Σε ένα κομμάτι χαρτιού καλούνταν τα παιδιά να γράψουν το όνομα τους με το σύστημα γραφής Braille.
Εν συνεχεία, ακολούθησε συζήτηση για τις μη ορατές αναπηρίες. Οι μαθητές μπήκαν στην θέση ενός παιδιού με αυτισμό. Προσπάθησαν να υλοποιήσουν μια εργασία παρατηρητικότητας και συγκέντρωσης υπό διαφορετικές συνθήκες: Στην πρώτη περίπτωση το περιβάλλον ήταν ευνοϊκό για εργασία, ενώ στην δεύτερη ο δυνατός θόρυβος εμπόδιζε την συγκέντρωση τους. Συνειδητοποίησαν λοιπόν, πόσο δύσκολο είναι για έναν μαθητή με αυτισμό, του οποίου συνήθως το νευρικό σύστημα είναι υπερευαίσθητο και βιώνει τους ήχους σε έντονο βαθμό, να εργαστεί σε ένα περιβάλλον με φασαρία.
Ακολούθως, για να καταλάβουν οι μαθητές πώς πρέπει να επικοινωνούν αποτελεσματικά με άτομα που έχουν νοητική υστέρηση, χωρίστηκαν σε ζευγάρια και ο ένας από τους δύο κλήθηκε να περιγράψει με απλό, σαφές, κατανοητό λεξιλόγιο μια εικόνα στον άλλο ώστε αυτός να τη σχεδιάσει. Πόσο σημαντική είναι η σωστή επικοινωνία ως μέσο ανταλλαγής πληροφοριών;
Στο τέλος της εκδήλωσης, οι μαθητές εξέφρασαν τις σκέψεις τους γύρω από τις δραστηριότητες. Έγινε συζήτηση για το πώς βίωσε το κάθε παιδί την αναπηρία έστω και για λίγα λεπτά. Καταλήξαν σε συμπεράσματα που σχετίζονται με τα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια και ευημερία των ατόμων με αναπηρία. Είναι δυνατή η ένταξη των ατόμων με αναπηρία σε κάθε πτυχή της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής, αρκεί να παρέχονται οι κατάλληλες υποδομές και ευκαιρίες για όλους!
