Χρειάστηκαν μόνο λίγες στιγμές για να αλλάξει για πάντα ο ρους της ιστορίας του Μικρού Χωριού της Ευρυτανίας. Το ημερολόγιο έγραφε 13 Ιανουαρίου του 1963, ημέρα Κυριακή, όταν μια φοβερή κατολίσθηση σκεπάζει το μισό χωριό και οδηγεί στον θάνατο 13 ανθρώπους.

Είναι Κυριακή 13 Γενάρη του 1963, λίγο μετά τις 8.00 το πρωί. Στο Μικρό Χωριό οι περισσότεροι κάτοικοι βρίσκονται στην εκκλησία, μαζί τους και τα παιδιά τού σχολείου. Λίγοι είναι εκείνοι που έχουν μείνει στα σπίτια τους. Και τότε, ξαφνικά, ο όλεθρος: ένα τρομερό βουητό συγκλονίζει τον τόπο.
Οι κάτοικοι τρέχουν έντρομοι να δουν τι έχει συμβεί. Το θέαμα δεν μπορεί να το συλλάβει ο ανθρώπινος νους, η πραγματικότητα αποδεικνύεται πιο σκληρή ακόμα και από τον χειρότερο εφιάλτη. Τεράστιοι όγκοι, τόνοι ολόκληροι από λάσπη, χώμα, σπίτια, βράχους και ξεριζωμένα έλατα κατρακυλούσαν, παρασύροντας ό,τι βρισκόταν στο διάβα τους. Ο άνθρωπος ανίσχυρος απέναντι στη μανία της φύσης.
Οι πρώτες στιγμές
Οι κάτοικοι του χωριού φθάνουν στον τόπο της καταστροφής. Άνθρωποι από τον τόπο της συμφοράς τρέχουν να σωθούν παραπατώντας, γιατί η γη σείεται κάτω απ’ τα πόδια τους. Με σπαρακτικές κραυγές καλούν τους δικούς τους. Ο ορμητικός χωμάτινος καταρράκτης τούς φράζει τον δρόμο προς τα σπίτια. Το χωριό κόβεται στα δύο, παραμορφώνεται. Σχηματίζονται λόφοι από χώμα, πέτρες, σπίτια, που ξαφνικά χάνονται για να ξαναφανούν λίγο πιο κάτω. Ένας απίστευτος κυματισμός της γης, που σχιζόταν σε βαθιά ανοίγματα και κατάπινε κυριολεκτικά τα πάντα.
Ο τότε νομάρχης Θεοδόσης Τσαούσης τηλεφωνεί στον μηχανικό της ΤΥΔΚ Σωτήρη Οικονόμου και του ζητά να σπεύσει στο σημείο. Ο τελευταίος περιγράφει την εικόνα που αντίκρισε στο Μικρό Χωριό: «Τεράστιοι όγκοι λάσπης και χωμάτων είχαν ξεκινήσει πάνω από το βουνό και σερνόταν προς τα κάτω κατά μήκος του μικρού χειμάρρου – ποταμού του χωριού σαν μια βραδυκίνητη λάβα. Ήδη τα πρώτα σπίτια που βρισκόταν στη ζώνη κατολισθήσεως αυτής της μάζας είχαν παρασυρθεί, είχαν βυθισθεί μέσα στη λάσπη και φαινόταν επάνω μόνον οι στέγες των σπιτιών, άλλες από ξύλο και κεραμίδια και άλλες από τσίγκους που επέπλεαν στη λάσπη».
Σύντομα καταφθάνουν οι πρώτοι κάτοικοι από το απέναντι Μεγάλο Χωριό, που έσπευσαν με συγκινητική αλληλεγγύη για να συμπαρασταθούν στους πληγέντες συντοπίτες τους. Κοντά στο μεσημέρι η γη ημερεύει, παύει να βρυχάται και τότε όλοι όσοι κατάφεραν να σωθούν, μέσα σε θρήνο και οδυρμό για την κόλαση της καταστροφής, προσπαθούν να βρουν τους ανθρώπους τους. Τα μουγκανητά και οι κραυγές των θαμμένων ζώων ακούγονται σαν ανατριχιαστική παραφωνία.

Στο δραματικό προσκλητήριο, δεκατρείς (13) άνθρωποι δεν έδωσαν το «παρών». Ήταν οι: Γιάννης Αθανασόπουλος, Λάμπρος Ζαχαράκης, Αικατερίνη Ζησίμου, Νίκος και Γιαννούλα Κοντογιάννη μαζί με την κορούλα τους Μαίρη και τη συγγενή τους Φωτεινή Κομματά, Καλλιόπη Κωστοπούλου, Χρήστος και Κωσταντία Μαστρογεωργοπούλου, Γιάννης Πλάκας, Ιωάννης Παπαδημητρίου και Γιώργος Τάσιος. Τρείς ακόμα κάτοικοι τραυματίστηκαν και μεταφέρθηκαν στο Νοσοκομείο στο Καρπενήσι.

Οι επόμενες μέρες
Για πολλές μέρες η κατολίσθηση συνεχιζόταν με αργό ρυθμό, χωρίς όμως πια να απειλεί ανθρώπινες ζωές. Δυο μέρες μετά, καταφθάνει κυβερνητικό κλιμάκιο για να εκτιμήσει την καταστροφή, με επικεφαλής τον υπουργό Πρόνοιας Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον Μητροπολίτη Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Δαμασκηνό, τους βουλευτές Ευρυτανίας Χρυσόστομο Καραπιπέρη και Κώστα Παπασπύρου, τον νομάρχη Ευρυτανίας Θεοδόσιο Τσαούση κ.ά. Όλη η χώρα συγκλονίζεται από την ανείπωτη συμφορά. Όλες οι εφημερίδες, με αλλεπάλληλες δραματικές περιγραφές και φωτογραφίες ή ποιήματα, ανήγγειλαν τον τραγικό χαμό του Μικρού Χωριού Ευρυτανίας.
«Το Μικρό Χωριό δεν υπάρχει – Ετάφη ολόκληρον από τα χώματα» έγραφαν στο πρωτοσέλιδό τους ΤΑ ΝΕΑ, «Ετάφη το περίφημο Μικρό Χωριό από το βουνό που κατρακύλησε» έγραφε η ΒΡΑΔΥΝΗ, «Σκηναί αλλοφροσύνης ενώ κατεποντίζετο το Μικρό Χωριό» η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, «Το βουνό έθαψε το Μικρό Χωριό» το ΕΘΝΟΣ, «Τιτάνιος καταρράκτης υγρών χωμάτων γκρέμισε στη χαράδρα το Μικρό Χωριό» η ΑΥΓΗ κ.ο.κ.

Η ανασυγκρότηση
Για την Κοινότητα του χωριού και την Αδελφότητα Μικροχωριτών ανοίγει ένα καινούριο κεφάλαιο δράσης. Συνεχής και αδιάκοπος ο αγώνας προς όλες τις κατευθύνσεις με έναν μόνο στόχο, την άμεση στέγαση των πληγέντων, που φιλοξενούνται προσωρινά σε σπίτια των γειτονικών χωριών, Μεγάλο Χωριό και Γαύρο. Η Αδελφότητα καταφέρνει να δοθεί στους πληγέντες μια πρώτη χρηματική βοήθεια από το υπουργείο Πρόνοιας για τη συντήρησή τους.
Οι καθημερινές παραστάσεις στους αρμόδιους φορείς γρήγορα αρχίζουν να καρποφορούν. Μέσα σε τρεις μήνες πραγματοποιείται Πανελλήνιος Έρανος για την ανοικοδόμηση του Νέου Χωρίου. Το Τεχνικό Γραφείο Δοξιάδη – Σύμβουλοι Μηχανικοί, αναλαμβάνει χωρίς αμοιβή τη μελέτη για την επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας και τον σχεδιασμό του νέου οικισμού. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γεωλογίας επιλέγεται η τοποθεσία “Γκρεμενίτσες”.
Τον Φεβρουάριο του 1964 άρχισαν οι εργασίες από συνεργεία του Βασιλικού Εθνικού Ιδρύματος. Το 1968 ο νέος οικισμός ήταν έτοιμος, το Νέο Μικρό Χωριό είναι πλέον γεγονός. Οι κάτοικοι ξεκινούν μια νέα ζωή, οι πληγές όμως παραμένουν ανοιχτές, δεν γίνεται να επουλωθούν όσα χρόνια και αν περάσουν.

ΠΗΓΕΣ:
Δημοσιογράφος Σπύρος Κρίκος
Οικονόμου Σ., “Η τραγωδία του Μικρού Χωριού Ευρυτανίας”, Μικροχωρίτικα Γράμματα
Παπαδημητρίου – Κουτσούκη Αι. “Το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας – Περιήγηση στο χώρο και το χρόνο”
Βασσάλου Κ., “Παλαιό Μικρό Χωριό – Ευρυτανία ” εφημ. Καθημερινή