19 Μαρτίου 2024

ΜΕΝΟΥ

Εκρηκτικό “κοκτέιλ” γήρανσης και υπεργηρίας στην Ευρυτανία. Στους 100 κατοίκους, οι 9 είναι 85 ετών και άνω – Αποκαλυπτικά στοιχεία έρευνας

Η δημογραφική γήρανση αποτελεί ένα από βασικά ζητήματα προβληματισμού για το μέλλον της Ευρυτανίας. Νέα μελέτη ασχολείται με τη «γήρανση μέσα στη γήρανση» και καταδεικνύει τα πολύ υψηλότερα του μέσου εθνικού όρου ποσοστά στον νομό.

από την έντυπη έκδοση

Εάν δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα θα οδηγηθούμε πολύ σύντομα σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, με ένα μεγάλο τμήμα της Ελλάδας να χάνει συνεχώς πληθυσμό καθώς οι ηλικιωμένοι αυξάνονται με ταχύ ρυθμό, υποθηκεύοντας έτσι την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή, προειδοποιούν οι ερευνητές που μελέτησαν τη γήρανση των ελληνικών νομών. Για την Ευρυτανία, τα στοιχεία είναι πιο δυσοίωνα από οποιαδήποτε άλλη περιφερειακή ενότητα της χώρας.

Ο πληθυσμός της Ελλάδας μεταπολεμικά αυξήθηκε κατά 3,0 εκατομμύρια (από 7,69 εκατ. το 1951, σε 10,68 εκατ. το 2021). Η αύξηση αυτή προήλθε αποκλειστικά από την αύξηση των ατόμων ηλικίας 20 ετών και άνω, καθώς το πλήθος όσων είχαν ηλικία 0-19 ετών μειώθηκε κατά περίπου 890 χιλ., ενώ αντιθέτως τα άτομα ηλικίας 20 ετών και άνω αυξήθηκαν κατά 3,93 εκατ. (+84% σε σχέση με το 1951).

Ωστόσο, ανάμεσα στο 1951 και το 2021, οι άνω των 65 ετών καθώς και οι άνω των 85 ετών αυξήθηκαν πολύ ταχύτερα από όσους είχαν ηλικία μεταξύ 20 και 64 ετών. Οι 65+ σήμερα (2,41 εκατ.) αποτελούν το 22,6% του συνολικού πληθυσμού, έναντι μόλις 7% το 1951 (520 χιλ.), ενώ οι 85+ (390 χιλ. το 2021) αποτελούν το 3,7% έναντι του 0,4% το 1951 (35 χιλ.). Η μέση και η διάμεση ηλικία του πληθυσμού της Ελλάδας αυξήθηκαν κατά 14,7 έτη η πρώτη (30,0 το 1951, 44,7 σήμερα) και κατά 19,1 η δεύτερη (26,4 το 1951, 45,7 το 2021).

Τα παραπάνω περιλαμβάνονται στο 11ο τεύχος της σειράς «Flash News» με θέμα «Ηλικιωμένοι και υπερήλικες στην Ελλάδα, οι χωρικές διαφοροποιήσεις της γήρανσης», ένα ψηφιακό ενημερωτικό δελτίο που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από το ΕΛΙΔΕΚ (και υλοποιούμενο από τον ΕΛΚΕ του Παν. Θεσσαλίας) Ερευνητικού Προγράμματος «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα. Οι ερευνητές, καθηγητές Βύρων Κοτζαμάνης και Βασίλης Παππάς (Παν. Θεσσαλίας και Παν. Πατρών, αντίστοιχα), αλλά και η Μυρσίνη Φωτοπούλου (υποψήφια διδάκτωρ στο Παν. Θεσσαλίας) επικεντρώνονται στη δημοσίευση αυτή, στη γήρανση (αλλά και τη «γήρανση μέσα στη γήρανση») των ελληνικών νομών, αξιοποιώντας τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για τον πληθυσμό της Ελλάδας με τα διαθέσιμα μέχρι στιγμής στοιχεία (01/01/2020), αναδεικνύοντας και αποτυπώνοντας σε συνοδευτικούς χάρτες τις υφιστάμενες σήμερα σημαντικές διαφοροποιήσεις.

Ειδικότερα, οι ερευνητές αναφέρουν ότι ενώ σε εθνικό επίπεδο το ποσοστό των ηλικίας 65 και άνω υπερβαίνει πλέον το 22,5%, υποκρύπτονται σημαντικές διαφορές καθώς σε μια μικρή ομάδα έξι νομών το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο του 20% και αντιθέτως, στους μισούς σχεδόν νομούς της χώρας (25 στους 51 καθώς δεν συμπεριλαμβάνεται το Άγιον Όρος) οι 65 και άνω υπερβαίνουν το 24%. Μάλιστα, σε 11 από τους νομούς αυτούς, το ειδικό βάρος των 65+ είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς υπερβαίνει το 26%· ακραίες περιπτώσεις είναι η Άρτα και η Ευρυτανία, καθώς ποσοστά 32% και 37%, αντίστοιχα, του πληθυσμού τους είναι ήδη 65 ετών και άνω, ποσοστό που είναι υψηλότερο από αυτό που αναμένεται σε εθνικό επίπεδο, μετά το… 2050!

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και το στοιχείο που αφορά τη «γήρανση μέσα στη γήρανση» στον τόπο μας. Στην Ευρυτανία, στους 100 κατοίκους, οι… 9 είναι 85 ετών και άνω, ήτοι το ποσοστό «υπεργηρίας» είναι υψηλότερο ακόμη και από τα αναμενόμενα σε εθνικό επίπεδο ποσοστά (5,5-6,0%) μετά από 30 χρόνια. Δεύτερος στη σχετική λίστα έρχεται ένας ακόμα νομός της Στερεάς Ελλάδας, με τη Φωκίδα να έχει έξι άτομα 85 ετών και άνω στους 100 κατοίκους τους.

Οδεύουμε, τονίζουν με έμφαση οι ειδικοί, προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό «γήρανσης» και «υπεργηρίας» σε περισσοτέρους από έναν σε τέσσερις νομούς της χώρας μας. Αυτό σημαίνει ότι σε λίγα χρόνια (πολύ πριν το 2050) θα έχουμε μια ομάδα νομών όπου το 1/3 του πληθυσμού τους θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων τους θα είναι «υπέργηροι».

Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι στις μετά το 1970 γενεές έχουμε μείωση της γαμηλιότητας και αύξηση των διαζυγίων καθώς και του ποσοστού όσων δεν θα έχουν παιδιά, ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος ηλικιωμένων θα βρεθεί μετά τα 65 του με πολύ λίγα άτομα στο στενό του οικογενειακό περιβάλλον την τελευταία περίοδο της ζωής του. Το κράτος πρόνοιας (και όχι η οικογένεια) θα κληθεί επομένως να καλύψει όλο και περισσότερο τις ανάγκες των ατόμων αυτών με δεδομένο ότι τα κόστη θα είναι αδύνατον να καλυφθούν από τους ιδίους.

Η γήρανση χαρακτηρίζει κυρίως την ηπειρωτική Ελλάδα, με τους ορεινούς νομούς της να καταγράφουν σαφώς υψηλότερα του μέσου εθνικού όρου ποσοστά. Εξαίρεση από τον κανόνα στον ηπειρωτικό χώρο αποτελεί η Ξανθή, το δίπολο Αττικής-Βοιωτίας και ο νομός Θεσσαλονίκης. Η ύπαρξη μειονοτικών ομάδων (ιδιαίτερα Ρομά και Πομάκων) με πολύ νεανικούς πληθυσμούς και υψηλότερη του μέσου εθνικού ορού γονιμότητα αιτιολογεί το χαμηλό ποσοστά των 65+ στην Ξάνθη, ενώ η «θελκτικότητα» των δυο μητροπολιτικών κέντρων αιτιολογεί την «ήπια γήρανση» του διπόλου Αττικής-Βοιωτίας και της Θεσσαλονίκης. 

Τα Ευρυτανικά Νέα έχουν πολλάκις ασχοληθεί μέσα από ρεπορτάζ τους με το επιδεινούμενο δημογραφικό πρόβλημα του ν. Ευρυτανίας. Στην πρόσφατη απογραφή (2021) ο μόνιμος πληθυσμός του νομού υπολογίστηκε σε 17.461, μειωμένος κατά 13% σε σύγκριση με το 2011. Ο Δήμος Καρπενησίου διαθέτει 11.477 κατοίκους (έναντι 13.105 πριν δέκα χρόνια) και ο Δήμος Αγράφων 5.984 (έναντι 6.976 το ’11). Εξάλλου, με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, συζητήσεις είχε προκαλέσει το στοιχείο που έφερε στο φως η εφημερίδα, σύμφωνα με το οποίο μέσα σε διάστημα 13 χρόνων το μαθητικό δυναμικό του νομού ελαττώθηκε κατά 478 άτομα, χαρακτηριστικό δείγμα του δημογραφικού προβλήματος και της πληθυσμιακής γήρανσης που αντιμετωπίζει η Ευρυτανία.

«Η δημογραφική γήρανση που είχε υποτιμηθεί επί δεκαετίες, αποτελεί πλέον και στην Ελλάδα ένα από τα κυρία θέματα προβληματισμού. Στον δημόσιο διάλογο, όμως, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στις οικονομικές επιπτώσεις της αύξησης σε εθνικό επίπεδο του ποσοστού και του πλήθους των 65 ετών και άνω, ενώ ελάχιστα συζητείται η ‘γήρανση μέσα στη γήρανση’- η ταχύτατη δηλαδή αύξηση των 85 ετών και άνω. Τα υψηλά αυτά ποσοστά γήρανσης και ‘υπεργηρίας’ σε μια σειρά νομών της χώρας μας δεν είναι δυνατό να μην μας προβληματίζουν και αν δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα θα βρεθούμε πολύ σύντομα σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση υποθηκεύοντας ταυτόχρονα την κοινωνική, οικονομική και εδαφική μας συνοχή», σημειώνει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βύρων Κοτζαμάνης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
ΑΘΛΗΤΙΚΑ