Συνολικά 115 κτήρια κατέγραψε και μελέτησε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην Π. Βίνιανη Αγράφων, ρίχνοντας φως στα ίχνη, τα μνημεία, την οικιστική και αρχιτεκτονική εξέλιξη του οικισμού, με στόχο την αναβίωση του ιστορικού τόπου. Το Στρατηγικό Σχέδιο για την αναβίωση του οικισμού θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2023 και ώρα 18.30 το απόγευμα, στην Αίθουσα Τελετών «Λ. Καυτατζόγλου» (Ιστορικό συγκρότημα ΕΜΠ, κτίριο Αβέρωφ 1ος όροφος Πατησίων 42 – είσοδος από οδό Στουρνάρη).
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, χαιρετισμό θα απευθύνουν, ο Πρύτανης Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, καθηγητής Ιωάννης Χατζηγεωργίου, Δήμαρχος Αγράφων, Αλέξης Καρδαμπίκης και η Κοσμήτωρ Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, καθηγήτρια Ειρήνη Κλαμπατσέα. Θα μιλήσουν οι: Νίκος Μπελαβίλας, καθηγητής ΕΜΠ (επιστημονικός υπεύθυνος), Έλενα Κωνσταντινίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια ΕΜΠ, Ελευθερία Τσακανίκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια ΕΜΠ, Νίκη Μιλτιάδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια ΕΜΠ.
Επισημαίνεται ότι το Στρατηγικό Σχέδιο για την αναβίωση του ιστορικού τόπου της Παλαιάς Βίνιανης εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος και το ΔΠΜΣ «Προστασία Μνημείων» της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχ. στα πλαίσια του Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και του Δήμου Αγράφων.
Η συνεργασία με τον Δήμο Αγράφων διήρκεσε 1,5 έτος. Όπως έγραφαν τα Ευρυτανικά Νέα, που παρακολουθούν στενά το θέμα, πραγματοποιήθηκαν τέσσερεις αυτοψίες και ασκήσεις πεδίου στη Βίνιανη με τη συμμετοχή ομάδας καθηγητών και τριάντα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδαστών και σπουδαστριών, με στόχο την ολική αποτύπωση του άλλοτε ολοζώντανου χωριού, που εγκαταλείφθηκε μετά τον σεισμό του ’66. Στα πιο σημαντικά της έρευνας, αποκαλύφθηκε και τεκμηριώθηκε η αρχαία κατοίκηση της Βίνιανης από τους ελληνιστικούς χρόνους, σε έναν απόκρημνο οχυρό λόφο, επάνω από τον ποταμό, η συνέχεια κατά τους μεσαιωνικούς βυζαντινούς χρόνους και την περίοδο των σλάβικων εποικισμών.
Ο οικισμός συναντάται στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα του μέσου 15ου αιώνα με διακόσια νοικοκυριά, γεωργία, κτηνοτροφία, αμπελοκαλλιέργειες ακόμη και σηροτροφία. Στους μέσους οθωμανικούς χρόνους κτίστηκε το μονότοξο γεφύρι του Μέγδοβα, δίπλα σχεδόν στο χωριό. Από τα τέλη του 18ου αιώνα και ως τα 1814 το χωριό συρρικνώθηκε λόγω των επιδημιών πανώλης οι οποίες ερήμωσαν τη Θεσσαλία και την Πίνδο. Η αρχαία κοιτίδα εγκαταλείφθηκε και μετακινήθηκε σε ένα πιο υγιεινό, πιο ομαλό μέρος με τρεχούμενα νερά, λίγο μακρύτερα από αρχικό οικισμό.
Καθ’ όλο τον 19ο αιώνα και στον Μεσοπόλεμο δεκάδες Βινιανίτες μετανάστευσαν προς την Κωνσταντινούπολη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η μετακίνηση μεγάλου μέρους του ανδρικού κυρίως πληθυσμού έφερε μία νέα άνθηση του οικισμού. Η ανέγερση νέων επιμελημένων αρχοντικών σπιτιών, των «αμερικάνικων» με τα εμβάσματα της ξενιτιάς και με σπάνιο για την εποχή τους εξοπλισμό και διακόσμηση άφησε τα ίχνη της μέχρι σήμερα.
Η έρευνα του ΕΜΠ τεκμηρίωσε εξαντλητικά όλη τη διαδρομή στη μακρά διάρκεια της Ιστορίας, τα ίχνη, τα μνημεία, την οικιστική και αρχιτεκτονική εξέλιξη της Βίνιανης. Σε μία μελέτη με τα παραρτήματα της, έκτασης 340 σελίδων κατεγράφησαν 115 κτίρια, αποτυπώθηκαν πλήρως τα πλέον χαρακτηριστικά από αυτά και σχεδιάστηκαν οι προτάσεις αποκατάστασης τους, κατεγράφη και τεκμηριώθηκε το σύνολο των αρχαίων και νεώτερων μνημείων τα οποία εντοπίστηκαν. Η εργασία βασίστηκε στις αυτοψίες πεδίου, σε σημαντικό και βιβλιογραφικό αρχειακό υλικό και στις επίσης πολύτιμες προφορικές μαρτυρίες των παλαιών κατοίκων.
«Την περασμένη άνοιξη, μια πολυμελής επιστημονική ομάδα καθηγητών-καθηγητριών, προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, βρέθηκαν στην Παλαιά Βίνιανη όπου υλοποίησαν το Μνημόνιο Συνεργασίας με τον Δήμο Αγράφων, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση του στρατηγικού σχεδίου για την αναβίωση του Ιστορικού Τόπου της Π. Βίνιανης. Την Τετάρτη 13/12/2023 θα διατυπωθούν οι οριστικές προτάσεις και το πακέτο των προτεινόμενων έργων από όλους αυτούς τους σημαντικούς επιστήμονες που ανέλαβαν κ έφεραν εις πέρας αυτό το σπουδαίο έργο που αφορά όχι μόνο την Π. Βίνιανη αλλά όλο το Δήμο Αγράφων. Περιμένουμε όλους τους φίλους και συντοπίτες μας να βρεθούν κοντά μας αυτή τη μέρα», αναφέρει με αφορμή την εκδήλωση στην Αθήνα, ο Δήμαρχος Αγράφων κ. Καρδαμπίκης.
