Ξυπνάω σήμερα και αναρωτιέμαι πόσο κοντά ή πόσο μακριά βρίσκομαι/βρίσκεσαι από το να ζω/από το να ζεις; Να ζω, αρχικά, σημαίνει να χτυπάει η καρδιά μου. Να έχω σφυγμούς. Χωρίς φόβο, χωρίς ανασφάλεια, να ζω, να έχει υπόσταση η ύπαρξή μου. Πόσο κοντά είμαι στο να βρεθώ νεκρή έξω από ένα αστυνομικό τμήμα, ή μέσα σε ένα σπίτι και να με βρουν κάποιες μέρες αργότερα; Σήμερα ζω. Αλλά νιώθω σαν να έχω κομμένη ανάσα, για το αν θα ζω και αύριο.
Άραγε, ανασαίνω;
Ξυπνάμε, ένα ακόμα πρωινό στην χώρα μας για να μάθουμε την επόμενη γυναικοκτονία, που έλαβε χώρα τις τελευταίες μέρες. Ας ξεκινήσουμε, όμως από τα βασικά. Γιατί γυναικοκτονία; Γιατί θα έπρεπε να υπάρχει ο παράγοντας του φύλου στον όρο; Τι σημασία έχει;
Οι λέξεις έχουν νόημα.
Η λέξη γυναικοκτονία δεν είναι απλώς μια λέξη αποστειρωμένη νοήματος, συναισθήματος ή πολιτικής. Αντανακλά την έμφυλη καταπίεση και την επίγνωση ότι η κάθε γυναίκα θα μπορούσε να είναι η επόμενη. Το έγκλημα δεν έχει φύλο;
Ας ξεκινήσουμε από τα στατιστικά στοιχεία που προκύπτουν από έρευνες , οι οποίες αναδεικνύουν τον φυλετικό παράγοντα της βίας, έτσι ώστε να κάνουμε μια ουσιαστική συζήτηση.
Πριν προχωρήσουμε, όμως σε στατιστικά στοιχεία, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε πως με τον όρο γυναικοκτονία δεν μειώνεται η ύπαρξη του φαινομένου της ενδοοικογενειακής, της σεξουαλικής, της σωματικής και της ψυχολογικής κακοποίησης κατά των αντρών. Υπάρχουν, συμβαίνουν, είναι το ίδιο σοβαρά αδικήματα, μιας και μιλάμε για βία, αλλά τα στατιστικά αφορούν με μεγάλη απόκλιση τις γυναίκες. Πράγμα που όλοι μπορούμε να το παρατηρήσουμε να συμβαίνει γύρω μας, ακόμη κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε.
Πάμε όμως στα νούμερα. Η Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποτυπώνει τη συνεχιζόμενη αύξηση των γυναικών που πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Μία στις τρεις γυναίκες στην Ελλάδα έχει υποστεί κάποιας μορφής βία από συντροφικό της πρόσωπο. Ειδικότερα, το 2021 σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των καταγγελιών για άσκηση βίας, της τάξης του 72,9%. Έτσι, σε σχέση με το 2020 ο αριθμός των γυναικών που κατήγγειλαν ενδοοικογενειακή βία το 2022 στην αστυνομία υπερδιπλασιάστηκε, φτάνοντας σε ποσοστό το 137,6%, καθώς το 2020, 4.264 γυναίκες είχαν προχωρήσει σε καταγγελία ενώ το 2022 ο αριθμός τους ανήλθε σε 10.131.
Να σημειωθεί πως, το μεγαλύτερο ποσοστό των δραστών αποτελούν οι σύζυγοι των θυμάτων (31,7%, 4.461). Οι μόνιμοι σύντροφοι των θυμάτων αποτελούν τους δράστες των εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας σε ποσοστό 13,5%, (1.900) ενώ οι τέως σύντροφοι και οι τέως σύζυγοι καταγράφουν χαμηλότερα ποσοστά, 7,3% (1.032) και 6,8% (964) αντίστοιχα (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ). Το 2019, μάλιστα, η Ελλάδα πήρε την τελευταία θέση σε θέματα ισότητας φύλου μεταξύ των χωρών της ΕΕ (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ).
Γυναικοκτονία και έμφυλη βία, λοιπόν, γιατί το κίνητρο πίσω από κάθε φόνο, κάθε κακοποίηση είναι μισογυνιστικό, είναι εξουσιαστικό, είναι σεξιστικό.
«Μπορώ να σε εξουσιάζω , γιατί μου ανήκεις». Μια βία που αποκαλύπτει με γυμνό τρόπο την ανά τα χρόνια επιβολή του αντρικού φύλου προς το γυναικείο φύλο. Το αίσθημα του «ανήκειν» που νιώθει ο άντρας για μια γυναίκα, η κτητικότητα, η αυτονόητη θέση και η φύση της γυναίκας που τα κοινωνικά πρότυπα μας έχουν εμποτίσει. Και λέω «μας», γιατί όλοι μας, λίγο πολύ έχουμε αφομοιώσει στερεοτυπικά πιστεύω που αφορούν το φύλο μας , ή το οποιοδήποτε φύλο υπάρχει στην κοινωνία μας.
Όλα αυτά σε μία Ελλάδα που είναι μία από τις ελάχιστες χώρες της Ευρώπης πλέον, όπου η σεξουαλική εκπαίδευση δεν έχει συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα του σχολείου, ενώ είναι κοινός τόπος η έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης και διαλόγου για τα θέματα σεξουαλικότητας, φύλων, έμφυλων σχέσεων, συναίνεσης, κ.λπ.
Ωραία, όλα αυτά να τα κάνουμε ως φιλοσοφική συζήτηση, μέχρι που έρχεται με βίαιο τρόπο, αυτό το χαστούκι που μας χτυπάει στα μούτρα. Η πραγματικότητα.
Η 28χρόνη δολοφονήθηκε έξω από το ΑΤ Αγίων Αναργύρων, ενώ από το 2020 είχε καταγγείλει τη βιαιοπραγία και τον βιασμό της και είχαν επιδικαστεί ασφαλιστικά μέτρα. Έπειτα, αποσύρθηκε η καταγγελία της. Γιατί άραγε; Έχει κάποιο νόημα ότι αποσύρθηκε η καταγγελία της; Θα το συζητήσουμε αυτό λίγο αργότερα…
Όταν ζήτησε περιπολικό, λοιπόν, για να την συνοδεύσει και να την προστατεύσει, οι αστυνομικοί της το αρνήθηκαν, μάλιστα φαίνεται να αναφέρθηκε η φράση: «Το περιπολικό δεν είναι ταξί». Το περιπολικό, δεν είναι ταξί!
Πώς, λοιπόν, το κάθε ΑΤ εφαρμόζει τη δική του πολιτική; Γιατί συζητάμε για την ανθρωπιά του εκάστοτε αστυνομικού και την επάρκειά του να διαχειρίζεται με άμεσο και δραστικό τρόπο τέτοια ζητήματα; Πώς έγκειται η υποκειμενικότητα σε ζητήματα που αφορούν την έννομη τάξη; Πού είναι τα πρωτόκολλα διαχείρισης τέτοιων καταστάσεων; Ποιος θα ασκήσει αυτόν τον μοχλό πίεσης, για τα αυτονόητα;
Ας αναλογιστούμε, πόσες γυναίκες βρήκαν τη δύναμη να σπάσουν τον φαύλο κύκλο της κακοποίησης; Πόσες κατάφεραν να φτάσουν στο αστυνομικό τμήμα, αλλά γύρισαν πίσω στον κακοποιητή τους;
Και όχι! Δεν γινόμαστε αφοριστικοί θέτοντας τέτοια ερωτήματα. Φυσικά, υπάρχουν αστυνομικοί που κάνουν σωστά τη δουλειά τους και επιδεικνύουν την αντίστοιχη ευαισθησία, αλλά εδώ δε θα μιλήσουμε για τα αυτονόητα που οφείλει να εφαρμόζει μια αρχή.
Η ενδοοικογενειακή βία, είναι ένα αδίκημα αυτεπαγγέλτως διωκόμενο, το οποίο σημαίνει πως η γυναίκα δεν χρειάζεται να κάνει καν καταγγελία με τον τυπικό τρόπο. Μόνο με την αναφορά του περιστατικού, η αστυνομία οφείλει να δράσει άμεσα. Όταν η αστυνομία αρνείται τη συνοδεία με περιπολικό, στέλνει την γυναίκα πίσω στον κακοποιητή της, αμφισβητεί την πιθανότητα βιασμού ή ακόμα και πολλές φορές κάνει πως δεν ακούει, δεν βλέπει τι γίνεται σε μικρές κοινωνίες, γιατί «που να μπλέκεις τώρα».
Η δήλωση της γυναίκας ότι «δε θέλω να τον συλλάβετε», δεν έχει καμία απολύτως βάση από το να αποτρέψει την αστυνομική αρχή να επιληφθεί. Η ενδοοικογενειακή βία δεν αφορά πλέον μόνο την καταγγέλλουσα, αλλά την έννομη τάξη ενός πολιτισμένου κράτους. Η μη σωστή υλοποίηση λήψης μέτρων, καθώς και η αργή δικαστική διαδικασία, σε συνδυασμό με όλη την βαρύτητα του να είσαι ένας άνθρωπος που βιώνεις μια μορφή βίας, δημιουργούν τη συστολή, να οδηγηθεί η γυναίκα στον νόμο. Την επιβαρύνει, δεν την ενισχύει θετικά. Αυτή είναι η τρύπα του συστήματος. Η ανεπάρκεια και η έλλειψη εφαρμογής μέτρων για να σπάσουν όλα τα στερεότυπα που ενισχύουν την έμφυλη βία.
Ακούς τον δημόσιο διάλογο, που ελαφρά τη καρδία ενισχύει τον στιγματισμό του θύματος, δίνοντας ελαφρυντικά στους δολοφόνους, τους βιαστές, τους κακοποιητές. Συζητάμε νομικά θέματα, δείχνουμε βίντεο φόνων, χάνουμε την αίσθηση της λογικής, και καθόμαστε στον καναπέ μας λέγοντας «τι κρίμα, που πέθανε άλλη μια». Όλα αυτά μαζί δημιουργούν ένα κοινό τραύμα, μια πληγή που μοιράζονται οι θηλυκότητες στο πέρασμα του χρόνου και εμείς κλείνουμε τα μάτια μας, κλείνουμε το στόμα μας. Έτσι η ατομικότητα, γίνεται συλλογικότητα και το προσωπικό, γίνεται πολιτικό.
Εσύ, ανασαίνεις σήμερα;
