απόσπασμα από ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση των Ευρυτανικών Νέων (αρ. φύλλου 991/2-3-22)
Πλούσιο ερευνητικό έργο παράγει το Τμήμα Δασολογίας & ΔΦΠ Καρπενησίου, με παράλληλη διασύνδεση και ανάμιξη με την κοινωνία της Ευρυτανίας. Στο πλαίσιο αυτό λειτουργεί στο τμήμα το μοναδικό στην Ελλάδα Εργαστήριο Δενδροχρονολόγησης, που αποκαλύπτει την ηλικία και άλλα χρήσιμα στοιχεία για τα αιωνόβια δέντρα.
Εκτός από το εκπαιδευτικό έργο που επιτελεί, το Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Καρπενησίου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών παράγει ερευνητικά αποτελέσματα και επιδιώκει να εδραιώσει μια σχέση αγαστής συνεργασίας με την τοπική κοινωνία, λέει στα Ευρυτανικά Νέα η κα Βασιλική Λάππα, Εκπαιδευτικός, Δασοπόνος με μάστερ στην Οικολογία & Διαχείριση Περιβάλλοντος και Διδακτορική Φοιτήτρια του Τμήματος. Αναφέρεται ιδιαίτερα στο Εργαστήριο Δενδροχρονολόγησης, με υπεύθυνο καθηγητή τον κ. Ανδρέα Παπαδόπουλο.
Το μοναδικό στην Ελλάδα
Το εργαστήριο -το μοναδικό με αυτό το αντικείμενο στην Ελλάδα- λειτουργεί στις εγκαταστάσεις του τμήματος στο Καρπενήσι και δίνει απαντήσεις για την ηλικία των αιωνόβιων μνημειακών δέντρων όχι μόνο της Ευρυτανίας αλλά και άλλων περιοχών, καθώς ήδη δήμοι και άλλοι φορείς έχουν ζητήσει να γίνει εξέταση και ανάλυση των γηραιότερων δέντρων των περιοχών τους. Τα μνημειακά αυτά δένδρα θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς για την ολιστική και διαθεματική προσέγγιση των δασικών οικοσυστημάτων της περιοχής, της βιοποικιλότητας που αυτά υποστηρίζουν και των ευρύτερων οικοσυστημικών υπηρεσιών και αξιών τους.
«Το Εργαστήριο Δενδροχρονολόγησης έχει τη δυνατότητα, μέσα από τομές ξύλων, να κατανοήσει τόσο την ηλικία ενός δέντρου όσο και να αναδείξει με επιστημονικό τρόπο τις πληροφορίες που είναι εγγεγραμμένες σε αυτό. Οι αυξητικοί δακτύλιοι των δέντρων περικλείουν κλιματική πληροφορία, στοιχεία που αφορούν τα εδάφη και γενικότερα την ποιότητα του τόπου που έχει θρέψει το εκάστοτε δέντρο», λέει στα Ευρυτανικά Νέα η κα Λάππα, πλάι σε ένα δείγμα βελανιδιάς με ηλικία… 372 ετών. Πρόκειται για δέντρο που βρισκόταν έξω από το ξωκλήσι του Αγ. Νικολάου στο Κλαυσί Ευρυτανίας και το οποίο πριν δύο χρόνια έπεσε λόγω μιας έντονης κακοκαιρίας. Έζησε από το 1649 μέχρι τις μέρες μας και έγινε «μάρτυρας» της ιστορίας του τόπου μας· στον ίσκιο της μεγάλης βελανιδιάς, τον Αύγουστο του 1823, ο Μάρκος Μπότσαρης κάλεσε σε σύναξη τους ντόπιους οπλαρχηγούς προκειμένου να σχεδιάσουν τον κλεφτοπόλεμο ενάντια των Τουρκαλβανών που είχαν στρατοπεδεύσει στο Κεφαλόβρυσο.
Το εργαστήριο χρησιμοποιεί τις πιο σύγχρονες ερευνητικές μεθόδους για να εξάγει στοιχεία για τα δέντρα. Με ένα ειδικό τρυπανίδιο αποσπάται δείγμα από την επιφάνεια ως το κέντρο του κορμού και κατόπιν οδηγείται προς εξέταση και ανάλυση. Το τμήμα διαθέτει και φορητό εξοπλισμό που μπορεί να εκτιμήσει την κατάσταση και την υγεία ενός δέντρου.
«Πάνω στον κορμό ενός δέντρου αποτυπώνεται η ιστορία ενός τόπου, όπως και οι βιοκλιματικές συνθήκες της κάθε εποχής», σημειώνει η εκπαιδευτικός και τονίζει ότι πρόθεση του Τμήματος Δασολογίας είναι να αναδείξει διαχειριστικές πρακτικές για τη διατήρηση αυτών των δέντρων. Και αυτό διότι, όπως προσθέτει, τα δάση της Ευρυτανίας βιώνουν -τις τελευταίες δεκαετίες- μια παρατεταμένη διαχειριστική εγκατάλειψη, με αποτέλεσμα η βιομάζα να αυξάνεται συνεχώς και μαζί της ο κίνδυνος εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, που επιτείνεται από την κλιματική αλλαγή.
Τα παλαιότερα δέντρα
Η καταγραφή των αιωνόβιων δέντρων στα όρια του Δήμου Καρπενησίου ξεκίνησε στο πλαίσιο μελέτης το 2012 (από τους Παπαδόπουλο, Ραυτογιάννη, Παντέρα) και συνεχίστηκε με τη μεταπτυχιακή διατριβή «Αιωνόβιες δρυς στον δήμο Καρπενησίου: μια αναζήτηση στον ορεινό πολιτισμό & την οικολογία» (Λάππα, 2020). Όλα αυτά τα χρόνια, εξετάστηκαν και αναλύθηκαν περισσότερα από 150 δέντρα και για 60 από αυτά υπάρχουν, πλέον, αναλυτικές πληροφορίες και στοιχεία. Εξετάστηκαν 25 πλατάνια, 21 βελανιδιές διαφόρων ειδών, 10 πουρνάρια, καστανιές, μία ιτιά και ένα κυπαρίσσι.
Ένα από τα παλαιότερα δέντρα βρίσκεται στη Μεσοκώμη της ΔΕ Δομνίστας και είναι ένας πλάτανος με ηλικία σχεδόν 600 ετών (!), που «πρόλαβε» ακόμα και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Και στον Ασπρόπυργο της ΔΕ Προυσού υπάρχει πλάτανος με ηλικία περί τα 400 χρόνια, ενώ στο χωριό Καστανιά, δέντρο καστανιάς υπολογίστηκε στα 500 έτη ζωής. Υπάρχει, επίσης, αιωνόβιος πλάτανος στη Βράχα, πουρνάρια στο Καλεσμένο, δρύες στον Άγιο Παντελεήμονα Παυλοπούλου και πλήθος άλλων που βρίσκουμε σε συστάδες γύρω από ξωκλήσια σε κάθε χωριό.
Εξάλλου, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων, το Τμήμα Δασολογίας ασχολήθηκε με την ανάδειξη αιωνόβιων δέντρων που διαδραμάτισαν ρόλο στην Επανάσταση, ήταν «μάρτυρες» ιστορικών μαχών, στον ίσκιο τους ξαπόστασαν οπλαρχηγοί και ελήφθησαν αποφάσεις. Το 2021, ανήμερα της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου, το Τμήμα διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία διαδικτυακή ημερίδα με θέμα «Δάση και δένδρα: Μνήμες πολιτισμού και ιστορίας». Παρότι ημέρα αργίας, στην πλατφόρμα εισήλθαν και παρακολούθησαν τις εισηγήσεις 200 άτομα απ’ όλη την Ελλάδα.
